Piyasaya devlet müdahalesi
Devlet bazı durumlarda çeşitli yöntemlerle serbest piyasada oluşan denge fiyatına yada miktarına müdahale edebilir. Devletin bu müdahalelerdeki amacı ise bazen tüketicileri bazen de üreticileri korumak olabileceği gibi, bazen de kimi malların üretim kontrolünü sağlamak olabilir. Devletin piyasalara müdahale yöntemleri şunlardır:
1- Taban fiyat
2- Tavan fiyat
3- Miktar sınırlaması (Kotalar)
4- Vergiler
Devletin tüketicileri yüksek fiyatlardan korumak amacıyla piyasa denge fiyatının altında, işlem görülebilecek en yüksek fiyatı belirlemesine tavan fiyat politikası adı verilir.
Devletin bu defa piyasadaki üreticileri korumak amacıyla, piyasada işlem görülebilecek en düşük fiyat düzeyini belirlemesine taban fiyat politikası adı verilmektedir. Taban fiyat, asgari fiyat olarak da adlandırılır ve talep arz dengesinin oluşturduğu piyasa denge fiyatının üzerinde belirlenen bir fiyattır. Örneğin buğday piyasasında talep ile arzın belirlediği fiyat 3 TL/kg olsun. Devlet bu fiyattan mal arz eden üreticilerin zarar edeceğini düşünüyorsa 5 TL taban fiyat açıklayacaktır ve buğdayın 5 TL’nin altında satılmasına izin vermeyecektir.
Yani taban fiyat politikası, mal arz eden üreticileri düşük fiyatlardan korumayı amaçlayan bir politikadır.
Taban fiyat uygulaması yalnızca mal ve hizmet piyasalarında mal arz edenleri değil, faktör piyasalarında faktör arz edenleri de korumayı amaçlayabilir. Bu anlamda işgücü piyasalarında emeklerini arz eden işçilerin düşük ücret düzeylerinden korunmaları amacıyla devlet tarafından asgari ücret uygulamasına gidilebilir. Yani devlet piyasa denge ücret düzeyini üzerinde bir ücret belirleyebilir. Ancak ücretlerin yükseltilmesi, çalışan ücretli kesimin refah seviyesini arttırırken, yüksek ücretler nedeniyle iş bulamayanların ya da işini kaybedenlerin refah seviyesini düşürür. Sonuçta piyasada işgücü arz fazlası oluşur ve işsizlik yaşanmaya başlar.
