MIHAIL YURYEVIÇ LERMONTOV
15 Ekim 1814 — 27 Temmuz 1841
Doğum yeri: Rusya
Faaliyet Alanı: oyun yazarı (dramaturg), şair, yazar
Mihail Yureviç Lermontov en ünlü Rus şairlerinden biridir. Onun sosyal, felsefi amaçlarla, kişisel deneyimlerle birleştiren çalışmaları, 19-20. yüzyılın şairlerini ve yazarlarını büyük bir ölçüde etkilemiştir.
Mikhail Yuryevich Lermontov, 3 Ekim (yeni takvime göre 15 Ekim) 1814’te, Moskova’da doğmuştur. Lermontov doğduğunda onun annesi on yedi yaşındaki genç ve babası ise alık bir insan idi. Lermantov’un ailesindeki gerçek güç ise şairin ananesi Elizabet Arsenyeva’nın elinde idi. Çocuğun ismini onun babası istediği gibi Peter değil, Mihail olarak koyan da ananesi idi.
Lermontov çocukluğu boyunca sıraca hastalığı ile hastalanmıştır. Yeme ve içmede bozukluk yaşayan ve vücudunun her yerinde döküntüsü olan Lermantov, her zaman arkadaşları tarafından dışlanmıştır. Ne kadar sık hasta olursa olsun ananesi onun tedavi ve eğitimine elinden geldiği kadar yoğun ilgi göstermiştir. Böylece ananesi onu 1825’te Kafkasya’ya götürmüştür. Lermontov’un hayatındaki en önemli anılar da Kafkasya’da yaşanmıştır. Hatta şairin ‘Kafkas Dağları benim için kutsaldır’ diye belirttiği anıları da vardır.
Eylül 1830’da şair Moskova Üniversitesi’nde önce ahlaki ve politik, sonra ise sözel bölümünde öğrencilik hayatını devam etmiştir. Mihail öğrencilik hayatı boyunca diğer öğrenciler ile dost olmayan, öğrenci çevrelerine katılmayan ve hatta kimseyle tartışmaya bile girmemiştir. Fakat öğrencilik hayatının ikinci yılının sonunda, öğretmenlerle anlaşmazlıklar yaşadığından dolayı okulu bırakarak St. Petersburg’a taşınmıştır.
Fakat St.Petersburg Üniversitesi tarfından Lermontov’un Moskova’da görmüş olan iki yıllık eğitimini sayılmadan tekrar ilk yıldan öğrenim görmesi teklif etmişlerdir. Lermontov bu olaydan hiç memnun kalmamıştır ve daha sonra bir arkadaşının tavsiyesi ile Muhafız Teşvik ve Süvari okuluna sınava girmeye karar vermiştir.
Ancak, şair bu okuldayken hayal kırıklığına uğramıştır. Çünkü bu okulda iken kendi istediği edebi kitapları okunmasına izin verilmemiştir. Hatta Lermontov, çalışma yıllarında bu okulu bir “korkunç” ve “talihsiz” olarak nitelendirmiştir.
Şair okulda en iyi öğrencilerin arasındaydı. Aynı okulda okuyan diğer öğrenci Nikolay Martınov’un (şairi son düello sırasında vuran kişi) notlarında ise, Lermontov böyle tanımlanmıştır: “zihinsel gelişiminde başka tüm yoldaşlarından o kadar üstün ki, onların arasına paralellik çizmek bile imkansızdır” olarak tanımlanmıştır.
Petersburg’dayken şair Pugachevism (Vadim) konusunda tarihi bir roman yazmaya başlamıştır, “Dua” (Molitva), ‘Melek’ (Angel) adlı şiirleri, “Boyar Orşa” adlı şiirleri ve ‘Maskarad’ adlı dramı tamamlamıştır.
27 Ocak 1837’de Alekander Puşkin ve Georges Dantes arasında bir düello gerçekleşmiştir ve Puşkin’in ölümü hakkında söylentiler Lermontov’a da ulaşmıştır. Puşkin yazarın büyük hayranı idi. Ve 28 Ocak’ta Lermantov 56 şiirden oluşan ‘Şairin Ölümü’ adlı kompozisyonu yazmıştır. Bu şiirler insanlar arasında hızla yayılarak, Lermantov kısa bir zamanda halk arasında tanınmaya başlamıştır. Hatta ünlü edebi eleştirmen İvan Panayev şair hakkında şöyle yazmıştır: “Lermontov’un şairin ölümüyle yazmış olduğu şiirleri on binlerce baskı ile yayınlandı, herkes tarafından sevgiyle okundu ve öğrenildi”. 7 Şubat 1897’de Lermontov ‘Şairin Ölümü’ adlı şiirin sonuclamıştır. İşte bu şiirinde şair Puşkin’i öldüren katil ile birlikte devlet adamlarını şairin ölüm için suçlamıştır.
Böylece Şubat ayının sonunda Lermontov gözaltına alınmıştır. Mahkeme İmparator I. Nikolay katılımı ile gerçekleştirilmiştir. Puşkin’in arkadaşları (özellikle Vasiliy Zukovskiy) ve laik bağları olan Lermontov’un ananesi Lermontov için ayağa kalkışmışlardır. Ve sonucunda şairin “rütbesinin korunmasıyla” Kafkasya’daki Nizniy Novgorod’a göndertilmiştir. Bu büyük skandal Lermantov’a daha da büyük ün kazandırmıştır.
Şairin Kafkasya’ya olan sürgünü sadece birkaç ay sürmüştür ve 1838’de ananesinin desteği ile Lermontov tekrar St.Petersburg’a dönemüştür. Geri döndüğünde edebi seçkinler çemberine kabul edilerek Pyotr Vyazemsky, Vasily Zhukovsky, Nikolai Karamzin gibi insanların yanı sıra Lermontov da başkentin en popüler yazarlarından biri olarak tanınmıştır. Hatta Andrey Kraevskiy’in ‘Oteçestvennıye Zapiski’ adlı dergisinin hemen hemen her sayısı şairin yeni şiirleriyle ortaya çıkmaya başlamıştır.
Ancak, iki yıl sonra, Fransız büyükelçisi Ernest de Barant’ın oğluyla düelloya sonucunda Lermontov yine Kafkasya’ya sürgün edilerek, askeri orduda olması emredilmiştir. Lermontov yeni cezayı heyecanla kabul ederek Valerik nehri üzerindeki savaşa dahil olmak üzere birçok savaşa katılmıştır. Bu savaş hakkında şairin “Valerik” adlı şiiri de yazılmıştır.
Kafkasya’dayken şair, ilk bölümleri birkaç yıl önce oluşturulan “Zamanımızın Kahramanı” (Geroy Naşegı Vremeni) adlı roman üzerinde çalışmaya devam etmiştir. Ve bu romanı 1840’ta ‘Oteçestvennıye Zapiski’ dergisinde ve daha sonra ayrı kitap olarak yayınlanmıştır. Bu roman büyük ilgile ile çok hızlı bir şekilde satılmıştır. Aynı yıl, Lermontov’un hayatındaki birinci ve sonuncu olan şiirlerinin baskısı yayınlanmıştır.
Şubat 1841’in başlarında Lermontov St.Petersburg’a geri dönmüştür ve ‘Uçurum’ (Utes), ‘Rüya’ (Son), ‘Peygamber’ (Prorok), ‘Daldan Kopan Meşe Yaprağı’ (Dubovıy Listok otorvalsya ot Vetki Rodimoy) ve ‘Yolda Yalnız çıkıyorum’ (Vıhozu odin Ya na dorogu) adlı şiirlerini, son olarak da ‘Demon’ adlı şiirini yayımlamaya ve kendi dergisini açmaya hazırlanırken, Nisan ayında şair yine Kafkasya’ya gönderilmiştir.
İşte bu yolculuk onun Kafkasya’ya olan son yolculuğu idi. Lermantov eski tanıdığı Nikolay Martınov’la kavga ederek, 27 Temmuz 1841’e ikisi arasında bir düello gerçekleşmiştir. Görgü tanıklarına göre, düello sırasında Lermantov barış için Martynov’a değil havaya vurmuştur. Ancak, Martynov aynı cömertliği gösteremeyecek kadar kırgınlıkla Mihail Lermontov’a vurarak hayatına son vermiştir.
Not: Lermontov’un tek hayatındaki yalnız şiirler koleksiyonu, 1840 yılında 1000 adet tirajla ‘M. Lermontov’un Şiirleri’ adıyla yayınlanmıştır. Koleksiyonda şairin 400’e yakın şiiri yayınlanmıştır.
