Aleksandr Nikolayeviç Ostrovski
(1823-1886)
En büyük Rus dramaturgu Aleksandr Nikolayeviç Ostrovski, 31 Mart (Eski takvim ile12 Nisan), 1823’te Moskova’da Malaya Ordynka’da doğmuştur.
Aleksandr’in babası önce Kostroma İlahiyat Okulu’ndan, daha sonra Moskova İlahiyat Akademisi’nden mezun olmuştur, ancak sonradan avukat olarak çalışmaya devam etmiştir ve 1839’da soyluluk rütbesini almıştır. Annesi ise küçük kilise hizmetçinin kızı idi. Fakat Aleksandr annesini sekiz yaşındayken kaybetmiştir.
Aleksander’in ailesi zengin ve aydınlanmış bir aile idi. Ailede çocukların öğrenimi için çok zaman ve para harcanmıştır ve dolayısıyla Aleksandr çocukluğundan itibaren özel öğrenim gördüğü için birkaç dil biliyordu ve çok kitap okuyordu. Böylece erken yaşından itibaren yazma yeteneği ortaya çıkmaya başlamıştır, ancak babası onun gelecekte bir avukat olmasını arzu etmiştir.
1835’te Ostrovski 1. Moskova özel lisesinde okula devam etmiştir. 5 yıl sonra Moskova Üniversitesi’nde hukuk öğrencisi olmuştur. Fakat hukuk onun ilgisini hiç çekmemiştir. Bu yüzden 1843’te okuldan ayrılmak bahanesi ile öğretmenlerin biriyle kavga ederek okuldan ayrılmıştır.
Sonra Ostrovski, babasının ısrarı ile önce Moskova Sovyet Mahkemesi’nde, sonra Ticaret Mahkemesinde 1851’e kadar bir yazar olarak görev yapmıştır.
Orda ise babasının müşterilerini gözlemleyerek mahkemede yargılanan hikayelerden etkilenerek Ostrovski gelecekteki yaratıcılık hayatı için çok büyük materyal toplayabilmiştir.
Ve 1846’da ilk komedi yazmaya başlamıştır.
Yazarın edebi görüşleri, öğrenci yıllarından itibaren Belinskiy ve Gogol’un etkisi altında oluştuğundan dolayı, onun yazım şekli gerçekçilikti.
Ostrovski 1847’de oyuncu Dmitri Gorev ile birlikte Zamoskvoretsky Sakini’nin (Zapiski Zamoskovskogo Jitelya) Notları adlı ilk tiyatro oyununu yazmıştır.
1850’de ise ‘İnsanlarımız – Sayılacaktır’ (Svoi Lyudi Soçtemsya) adlı ilk büyük komedisini ‘Moskvityanin’ adlı ünlü bir dergide yayınlanmıştır. Komedi büyük bir başarıya ulaşarak, ünlü yazarlardan çok iyi yorumlar alabilmiştir. Ancak imparatora gönderilen tüccarların şikayetlerinden dolayı komedinin bir daha yayınlanması yasaklanmıştır. Bununla birlikte yazar görevinden alınarak, polis gözetimi altına alınmıştır. Bu durum ancak II. Aleksander’ın tahtaya gelmesinden sonra kaldırılırmıştır. İşte tam bu tiyatro oyununda, Ostrovski’nin yaratıcılığın karakteristiği olan, dramatik eserlerinin ana özellikleri ortaya çıkmıştır. Yazar kişisel ve aile çatışması aracılığıyla en karmaşık politik sorunlarını unutulmaz karakterlerin canlı konuşmalarıyla seslendirerek büyük ün kazanabilmiştir.
1849’da yazar babasının nimetini almadan ve nikah yapmadan, Agafya İvanova adlı bir esnaf kız ile birlikte yaşamaya başlamıştır. Babası oğlunun bu yaptıklarını hayatının sonuna kadar affetmemiştir ve onu mali destekten mahrum ederek genç aileni zor duruma bırakmıştır.
Böylece Ostrovski ‘Moskvityanin’ dergisinde çalışma hayatını başlamıştır. 1851’de ise ‘Zavallı Gelin’ (Bednaya Nevesta) adlı oyununu yayınlamıştır.
Zaman geçtikçe, Ostrovski’nin dramaturgisi, tüm tiyatro sanatlarında yeni bir dünyanın başlangıcına işaret etmeye başlamıştır. Konuşma dili basit olan canlı karakterlerin günlük yaşamının sahteleştirilmesi, birçok oyuncular ve yazarlar tarafından yenilik olarak büyük ilgi ve coşkuyla kabul edilmiştir. Ostrovski’nin yazmış olduğu bütün tiyatro oyunları 1853’ten günümüze kadar, neredeyse her mevsim, Moskova Malıy Tiyatrosunda ve St. Petersburg’daki Aleksandrinskiy tiyatrosunda ortaya çıkmaktadır.
1855-1860 yıllarında Ostrovski devrimci demokratlara yaklaşmaya başlamıştır. Böylece yazar ‘Sovremennik’ adlı ünlü dergide çalışmaya başlamıştır. Ostrovskiy’in devrimci dönemdeki oyunlarının ana olayı ise güçlerle yüzleşen basit bir insanın draması olmuştur. Bu dönmede ‘Gelirli bir yer’ (Dohodnoye mesto), 1860’da ‘Fırtına’ (Groza) vb. adlı tiyatro oyunları yayınlanmıştır.
1856’da Büyük Konstantin Nikolaeviç’in isteği ile, Rusya’nın çeşitli bölgelerinin endüstriyel üretimini ve yaşamını tanımlamak amacıyla ülke çapındaki iş gezisine en iyi Rus yazarları gönderilmeye başlamıştır. Böylece Ostrovski de Volga’dan başlayarak Nizhniy Novgorod’a kadar bir tekne ile yolculuğa gönderilmiştir. İş görevini yaparak birçok yerler hakkında not almıştır. Daha sonra yazarın bu notları bu bölgelerin kültürü ve ekonomisi hakkındaki gerçek ansiklopedik notlar haline gelmiştir. Aynı zamanda, Ostrovsiki bu bölgelerdeki doğanın ve yaşamın birçok tanımını eserlerine aktarmayı da becerebilmiştir.
Fakat yazarın bu iş yolculuğunda yazmış olduğu raporların çoğunluğu günümüze kadar bilinmemektedir.
1859’da Ostrovski’nin ilk 2 ciltlik eserleri yayınlanmıştır.
1860’larda, Aleksandr Nikolaeviç ünlü tarihçi Kostomarov ile tanıştıktan sonra, tarihe olan ilgisi artmaya başlamıştır. Bu durumdan etkilenerek tarihi kronikleri ‘Tuşino’, ‘Dmitry Samozvanets ve Vasily Şuiskiy’ ve “Vasilisa Melentieva’ adlı psikolojik dramını yazmıştır.
Bunlar ile birlikte gündelik komedi yazmaya da devam etmiştir, örneğin: 1863’te ‘Zor Günler’ (Tyazelıye Dni), 1865’te ‘Puçina’.
Asaletin hayatları hakkında da hicivli oyunları da yazmıştır: 1868’de ‘Her bilge için oldukça basitlik vardır’ (Na Vsyakogo Mudretsa Dovolno Prostota), 1869’da ‘Çılgın Para’ (Beşennıye Dengi), 1869’da “Kurtlar ve Koyunlar” (Volki i Ovtsı) vb.
1863’te Ostrovski tarihi eserleri için Uvarov Ödülünü ve aynı zamana St. Petersburg Bilimler Akademisi’nin ilgili üyesi unvanını almıştır.
Aleksandr Nikolaeviç, 1865-1866 yıllarda (kesin tarih belli değildir) Moskova’da yetenekli tiyatro oyuncuları için Sanat Derslerini veren sanat çemberini yaratmıştır. 1870’de (diğer kaynaklara göre 1874’te) Rus dramatik yazarları ve opera bestecileri derneği kurulmuştur ve bu derneğin başkanlığını hayatının sonuna kadar yapmıştır. Bu dönemde Ostrovski Rus kültürünün en büyükleri İ.S. Turgenev, F.M. Dostoevskiy, P.M. Sadovskiy, M.N. Ermolova, L.N. Tolstoy vb. insanlarla tanışmıştır.
1873’te Ostrovski ve genç besteci Pyotr Çaykovski ile hayatları boyunca yarattıklarıyla gurur duymuş olan ‘Kardan Genç Kız’ (Sneguroçka) adlı operayı yazmışlardır. Hece ve ses açısından şaşırtıcı derecede güzel olan bu opera, halk hikayelerine ve geleneklerine dayanılarak, birkaç ay içinde yazılmıştır.
Ostrovski hayatının son yıllarında, çalışmalarında sıklıkla kadın kaderlerine ağırlık vermeye başlamıştır. Komedilerinde daha fazla kişisel çıkar dünyasındaki manevi ve yetenekli kadınların kaderi hakkında derin sosyo-psikolojik konulara değinerek ‘Çeyiz’ (Bespridannitsa), ‘Sonuncu Kurban’ (Poslednaya Jertva), ‘Yetenekliler ve Hayranlar’ (Talantı i Poklonniki) vb. başka dramları yaratmıştır.
1881 yılında, imparatorluğun desteğiyle, ülke genelinde tiyatroların çalışmalaraıyla ilgili yeni yasama eylemlerini oluşturma amacıyla, özel bir komisyon düzenlenmiştir. İşte bu büyük çalışmadaki en önemli insanların biri olarak Ostrovski seçilmiştir. İşte yazar bu çalışma organizasyonu üzerinde de birçok “not”, “düşünceler” ve “projeler” yazarak büyük adımlar atabilmiştir.
Böylece Ostrovski 1883’te İmparator III.Aleksander’den yıllık üç bin ruble emekli maaşı alma hakkını kazanmıştır. Aynı yılda Ostrovski’yin son edebi şaheseri ‘Suçsuz suçsuzlar’ (Bez Vinı Vinovatıye) adlı tiyatro oyunu yayınlanmıştır. Daha sonra bu dramı dünyaca bir klasik esere dönüşerek, dramaturg bütün dünyaca ün kazanmıştır. Bu dram ise yazarın Kafkasya’ya olan unutulmaz bir seyahatinin etkisi altında yazılmıştır.
2 yıl sonra Ostrovski Moskova tiyatro repertuarları başkanlığına ve tiyatro okulu başkanlığına atanmıştır. Yazar en yetenekli oyuncuları toplayarak ülkede yeni bir gerçekçi oyun okulu oluşturmaya çalışmıştır. Böylece Ostrovski tiyatro insanları ile sık sık çalışarak, planladığı birçok fikir ve düşüncelerini gerçekleştirmeye çalışmıştır. Hatta yabancı dramatik edebiyatını da çevirmeye başlamıştır. Ancak sağlığı gittikçe kötüleşince bütün planlarını bırakmak zorunda kalmıştır.
2 Haziran (ya da 14 tam belli değildir)1886’da Aleksandr Nikolayeviç Ostrovski, Şçelıkovo arazisinde ağır bir hastalığın nedeniyle hayatını kaybetmiştir. Kostroma eyaleti Nikolo-Berezhki köyünde St. Nikolas adındaki kilisenin yakınındaki mezarlığına gömülmüştür. Cenaze, III. Aleksander tarafından gerçekleştirilmiştir.
