Recep Peker

6. Türkiye Başbakanı	Görev süresi 7 Ağustos 1946 – 10 Eylül 1947
Türkiye Büyük Millet Meclisi 2., 3., 4., 5., 6., 7. ve 8. dönem milletvekili
Seçim Bölgesi	1923 – Kütahya 1927 – Kütahya 1931 – Kütahya 1935 – Kütahya 1939 – Kütahya 1943 – Kütahya 1946 – İstanbul
KİŞİSEL BİLGİLER
Doğum	5 Şubat 1889 İstanbul, Osmanlı Devleti
Ölüm	1 Nisan 1950 (61 yaşında) İstanbul, Türkiye
Partisi	Cumhuriyet Halk Partisi
Ödülleri	Kırmızı Şeritli İstiklal Madalyası
Askerî hizmeti
Bağlılığı	Osmanlı (1907-1920)  Türkiye (1920-1923)
Hizmet yılları	1907-1923
Rütbesi	Binbaşı
Çatışma/savaşları	Trablusgarp Savaşı Balkan Savaşları I. Dünya Savaşı Türk Kurtuluş Savaşı

 

Mehmet Recep Peker , Türk asker ve siyasetçi. 1931-1936 yılları arasında Cumhuriyet Halk Partisi Genel Sekreterliği ve 7 Ağustos 1946 – 10 Eylül 1947 tarihleri arasında da başbakanlık yaptı.

Hayatı

Dağıstan’dan Anadolu’ya göç etmiş bir Lezgi olan Mustafa Bey’in oğludur.^[1] Orta öğrenimini Kocamustafapaşa Askeri Rüştiyesi ve İdadisi’nde yaptıktan sonra 1907 yılında Mekteb-i Harbiye’yi bitirdi. 1911 ve 1912 yıllarında Yemen’de ve Trablusgarp Savaşı’nda ve 1912-1913 yıllarında da Balkan Savaşları’nda görev aldı.

I. Dünya Savaşı’nda Makedonya ve Kafkas Cephesi’nde görev aldı. 1919 yılında Erkân-ı Harbiye Mektebi’ni bitirdi. Şubat 1920 tarihinde Kurtuluş Savaşı’na katılmak üzere Anadolu’ya geçti. Binbaşı rütbesi ile 20. Kolordu’da görevlendirildi. 23 Nisan 1920 tarihinde açılan TBMM’nin Genel Sekreterliğine getirildi. 1923 yılında Kütahya Mebusu seçilerek TBMM’ye girdi. Bir süre Hakimiyet-i Milliye gazetesinin başyazarlığını yaptı.

1924 ve 1925 yılları arasında Dahiliye Vekili olarak görev yaptı. Ayrıca Mübadele, İmar ve İskân Bakanlığı’na vekalet etti. 3. ve 4. İsmet Paşa hükümetlerinde 1925-1927 yılları arasında Müdafaa-i Milliye Vekilliği ve 1928-1930 yılları arasında da Nafia Vekilliği yaptı. İtalya’daki Benito Mussolini ve Almanya’daki Adolf Hitler rejimlerine yakın bir siyaseti savundu. 1931 yılında Cumhuriyet Halk Fırkası Kâtib-i Umumiliği’ne atandı. 1933 yılında yeniden organize edilen İstanbul Üniversitesi’nde Atatürk tarafından İnkılap Tarihi dersleri vermekle görevlendirildi. 1931-1936 yılları arasında Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk ve Başbakan İsmet İnönü ile birlikte Tek Parti Rejiminin güçlü adamı olarak görüldü.

1936 yılında faşizmi incelemek üzere İtalya’ya gönderildi. Dönüşünde yazdığı ve Başvekil İsmet İnönü tarafından da onaylanarak imzalanan ve TBMM üzerinde bir “Faşist Konsey” kurulmasını öngören rapor, Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk tarafından reddedildi ve kendisi “Başvekil hazretleri anlaşılan yorgunluktan, önüne gelen raporları okumadan imzalıyor” sözlerini söyledi.^[2] Başvekil ise bu tenkide “Koskoca memleket rakı sofrasından mı idare edilecek?” diye cevap verince ikilinin arasında gerginlik çıktı. Hemen ertesi gün CHP’nin “Katib-i Umumi”lik (Genel Sekreterlik) görevinden alındı.

20 Temmuz 1936 tarihinde İsviçre’nin Montreaux kasabasında imzalanan Montrö Boğazlar Sözleşmesi’nden sonra, Mustafa Kemal Atatürk’ün Türkiye’nin dış siyasette faşist ülkeler yerine, Birleşik Krallık ve askeri teknolojide ileri diğer demokratik ülkelerle birlikte hareket etmesi gerektiğine inanması, önce Recep Peker’in daha sonra da Başvekil İsmet İnönü’nün görevden alınmalarının asıl nedeni olarak gösterilir.

Ağustos 1946 tarihinde çok partili dönemin ilk hükümetini kurdu. Recep Peker’in, Halkevleri’nin yayın organı Ülkü dergisinde çıkan İnkılâp Tarihi ders notları, 1935 yılında İnkılâp Tarihi Dersleri adı ile kitap olarak yayımlandı. 1 Nisan 1950 tarihinde İstanbul’da öldü. Mezarı Edirnekapı Mezarlığı’ndadır.

Sinema sanatçısı Faruk Peker’in dedesidir.^[3]

Kaynakça