Mehmet Fuad Köprülü

Osmanlının önemli sadrazamlarından Köprülü Mehmet Paşa soyundan gelen Mehmed Fuat 4 aralık 1890 senesinde İstanbul’da doğdu. İyi bir eğitim gören Mehmet Fuat, Hukuk öğrenimini yarıda bırakarak Edebiyat ve Tarih eğitimine yöneldi. 

Edebiyata oldukça ilgili olan Mehmed Fuat 1909 senesinde Fecr-i Ati topluluğuna katıldı. Yazdığı şiirler Servet-i Fünun ve Mehasin dergilerinde yayınlandı. Bu dönemde edebi tavrı “mili edebiyat” ve “yeni lisan” anlayışına karşıydı.

1910 senesinde İstanbul’un çeşitli okullarında Türkçe ve Edebiyat dersleri verdi. Ziya Gökalp ile tanıştıktan sonra edebi anlayışı Milli edebiyat ve Yeni Lisan akımına göre şekillendi. Türk tarihinin ilk dönemlerine kadar inerek ilk Türk topluluklarının tarih ve edebiyatları üzerine incelemeler ve çalışmalar yaptı. 

1913 senesinde Halit Ziya Uşaklıgil’in yürüttüğü İstanbul Darülfünûnu’nda “Türk edebiyatı tarihi” müderrisliğine getirildi. İlk çalışmalarından olan “Türk Edebiyatı Tarihinde Usül” adlı yazısı “Bilgi” dergisinde çıktı. 

Mehmet Fuat’ın ilk büyük çalışması olan “Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar” aynı sene yayınlandı. 1923 senesinde İstanbul Darülfünun Edebiyat Fakültesine Dekan olarak atandı. Aynı yıl içinde “Türkiye Tarihi” isimli kitabı yayınlandı. 1925 senenin de Türkoloji çalışmalarının olduğu “Türkiyat Mecmuası” isimli dergi 1925 senesinde yayın hayatına girdi. 

1928 senesiden o zaman ki adıyla “Türk Tarih Encümeni” olarak Türk Tarih Kurumu başkanlığına seçildi. Bu görevi nedeniyle 1931 senesinde “Türk Hukuku Tarihi Mecmuasını” çıkardı. 1932 – 1934 seneleri arasında Divan edebiyatı üzerine çalıştı antolojisini çıkardı. 

1933 senesinde İstanbul Üniversitesinde Ordinaryüs Profesör ünvanını aldı.  

Siyasete dahil olan Mehmet Fuat Köprülü 1934 senesinde Kars milletvekili olarak seçildi. Ankara Üniversitesi Dil – Tarih ve Coğrafya Fakültesinde derslerine devam etti. 

Paris’te 1935 senesinde “Türk Tetkikleri Merkezi”nde verdiği konferansların tamamını içeren “Les Origines de L’Empire Otoman” (Osmanlı İmparatorluğu’nun Kuruluşu) adlı kitabı yayımlandı ve tarih otoritelerince büyük yankı uyandırdı.

Heidelberg ve Atina Üniversiteleri ile Sorbonne Koleji’nce onursal doktorluk unvanını verilen Köprülü, 1941’den sonra İslam Ansiklopedisi’nin yayımına katıldı.

V., VI., VII. Dönem Kars, VIII., IX., X. dönem İstanbul milletvekilliğini yürütürken aynı zamanda İstanbul ve Ankara üniversitelerindeki görevlerine devam etti.

Celâl Bayar, Adnan Menderes ve Refik Koraltan ile beraber Demokrat Parti’yi kurdu. Demokrat Parti 14 Mayıs 1950 seçimlerini kazanıp iktidara gelinmesiyle Celal Bayar Cumhurbaşkanı seçildi. Ardından başbakanlık için adı geçmesine rağmen Bayar’ın inisiyatifiyle Adnan Menderes başbakan oldu ve Fuat Köprülü dışişleri bakanı oldu. 1956’ya kadar sürdürdüğü bu görevi sırasında Türkiye’nin NATO’ya girişinde etkin rol oynadı.

5 Temmuz 1957’de kurduğu partiyi tanıyamadığını söyleyerek Demokrat Parti’den istifâ etti ve aynı yıl Hürriyet Partisi’ne girdi.

15 Ekim 1965 senesinde Türk Tarih Kurumunundan evine doğru giderken geçirdiği bir trafik kazası sonucu ağır yaralandı. Uzun geçen tedavi sürecine olumlu yanıt veremeyen Köprülü 28 Haziran 1965 senesinde vefat etti. 

1 Temmuz Cuma günü Beyazıd Camisinde kılınan namazın ardından İstanbul Çemberlitaş’ta bulunan aile kabristanına defnedildi. 

Çok verimli bir araştırmacı ve akademisyen olan Köprülü, ardında 1500’den fazla kitap ve makale bırakmıştır.

 

ESERLERİ 

Eser Yılı	Eser Adı	Resim	Açıklama
1931	Türk Tarihinin Ana Hatları
1929	Erzurumlu Emrah
1966	Edebiyat Araştırmaları
1941	Ali Şir Nevai
1981	Bizans Müesseselerinin Osmanlı Müesseselerine Tesiri		Vefatından sonra
1935	Les Origines de L’Empire Ottoman
1924	Fuzuli Hayatı ve Eserleri
1925	Türk Tarih-i Dinisi		Akçağ Yayınları
1915	Malumat-ı Edebiyye
1917	Türk Dilinin Sarf ve Nahvi
	Mektep Şiirleri		3 Cilt
1916	Yeni Osmanlı Tarih-i Edebiyatı
1919-1966	Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar		2 farklı baskı
1918-1981	Nasreddin Hoca		2. Baskı vefatından sonra
1920	Türk Edebiyatı Tarihi		Akçağ Yayınları
1923	Türkiye Tarihi		Akçağ Yayınları
1924	Bugünkü Edebiyat		Makale
1909	Hayat-ı Fikriye		Makale
1926	Azeri Edebiyatına Ait Tetkikler
1928	Millî Edebiyat Cereyanının İlk Mübeşşirleri ve Divan-ı Türk-i Basit
1930-1940	Türk Saz Şairleri Antolojisi		üç cilt
1934	Türk Dili ve Edebiyatı Hakkında Araştırmalar
1934	Anadolu’da Türk Dili ve Edebiyatı’nın Tekamülüne Bir Bakış
1959	Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu
1966	Edebiyat Araştırmaları Külliyatı
1983	İslam ve Türk Hukuk Tarihi Araştırmaları ve Vakıf Müessesesi		vefatından sonra yayınlandı
	Divan Edebiyatı Antolojisi
	Türk Edebiyatı Târihi I-II
1918	Tevfik Fikret ve Ahlakı		Kanaat Matbaası
1915	Millî Kıraat		Ders kitabı-Kanaat Kütüphanesi sahibi İlyas