AHISKA HÜKÜMETİ

Yazan : Prof. Dr. Selçuk URAL 

Ahıska Türkleri, Türk ordusunun (3. Tümen) tahliyeye hazırlandığı bir ortamda Gürcü mezalimine maruz kalmamak için yerel hükümet tesisi kararı aldı. Bu doğrultuda 29 Ekim 1918’de başkanlığını Ömer Faik Bey’in yaptığı Ahıska Hükümet-i Muvakkatası kuruldu. Ömer Faik Bey, başkanlığa gelmesinin ardından 9. Ordu Komutanlığı’na başvurarak 3. Tümenin bölgede kalmasını, bu mümkün olmadığı takdirde hükümetin yaşaması için asker ve silah yardımında bulunulmasını istedi. Yakup Şevki Paşa, 2 Kasım’da Halit Bey aracılığıyla tümenin bölgede kalamayacağını, yine de teşkilatlanma çalışmalarının devam ettirilmesini istedi [1]. Bu arada Gürcüler de bir yandan 3. Tümenin çekilmesini sabırsızlıkla beklerken, diğer yandan işgal için hazırlıklarını sürdürüyorlardı. Bu maksatla General Makoyef adında biri Ahıska ve Ahılkelek komutanı olarak atandı. Gürcü tehditlerine karşılık 3. Tümen Komutanı Halit Bey tahliyenin ardından Türk ahalinin kendini koruyabilmesi için 500 kadar asker ve subayı terhis ederek, gizlice Ahıska Hükümeti emrine verdi [2]

Hükümet, Halit Bey’in liderliğinde Ardahan’da iki kongre gerçekleştirdi. 3-5 Ocak 1919’da Ardahan kaymakamı Rasim Bey’in konağında tertiplenen birinci kongreye Halit Bey’in dışında Ebulhindili Cafer (Erçıkan) Bey, Dr. Hakkı Cenab, Dr. Fuat Sabit, Dr. Abidin, Filibeli Hilmi, Arif Bey, Rasim (Acar) Bey katıldı. Toplantıda; mütarekenin çeşitli bahanelerle uygulanmaması, silahların teslim edilmemesi, Ahıska ve Elviye-i Selâse’nin hiçbir suretle terk edilmemesi, bütün vatana teşmil teşkilatlar vücuda getirilmesi ve Milli Şura Hükümeti ile temas ve katılımıyla Ardahan’da ikinci kongre toplanmasına karar verildi

İkinci Ardahan Kongresi, Kars Milli Şurası ile temasın sağlanmasını takiben 7-9 Ocak 1919’da yapıldı. Kongreye ilk toplantıya katılanların dışında Ahıska, Çıldır, Oltu, Kars, Ahılkelek, Kağızman ve Şüregel’den temsilciler iştirak etti. Kongrede; Cenubi Garbi Kafkas Hükümeti kurulması için Kars’ta büyük kongre toplanmasını, Ordu Erzurum’a çekileceğinden gönüllülerden askeri teşkilat kurularak Gürcü ve Ermenilere karşı savaşılmasını, teşkilatların seslerini duyurabilmek için Batum’da Sada-yı Millet, Trabzon’da İstikbal ve Erzurum’da Albayrak gazetelerinin çıkarılmasına karar verildi. [3]

Ardahan Kongreleri, silahlı direnişi esas alan ilk kongre olması hasebiyle Milli Mücadele tarihi açısından özel bir yere sahiptir. Ayrıca bölgesel nitelikli merkezi hükümetin kurulmasının yolunu açarak kendisinden sonraki kongrelere ilham kaynağı olmuştur.