Yanıklar

 

Ateş, radyasyon, kızgın cisim vb. çeşitli fiziksel ve yakıcı kimyasal etkenlere maruz kalma sonucu oluşan doku bozulmasına yanık denir.

1. derece yanıklar

• Derinin yüzeyinde kızarıklık (pembe, kırmızı arası renk) şeklinde görülen doku hasarı vardır.
• Ağrı vericidir.
• Yanan bölgede hafif şişlik vardır.
• Genelde 48 saat içinde kendiliğinden iyileşir.

2. derece yanıklar

• Derinin 1. ve 2. tabakası etkilenmiştir.
• En belirgin özelliği deride içi su dolu kabarcıklar (bül) oluşmasıdır.
• Çok ağrılıdır.

3. derece yanıklar

• Derinin tüm tabakaları etkilenir.
• Kaslar, sinirler, damarlar etkilenebilir.
• Yanık bölgede beyaz kuru yaradan, siyah renge kadar aşamaları vardır.
• Ağrısızdır, çünkü bütün sinirler zarar görmüştür.

Yanığın vücutta oluşturduğu olumsuz etkileri

• Derinliğine, yaygınlığına ve oluştuğu bölgeye bağlı olarak, organ ve sistemlerde işleyiş bozukluğuna yol açar.
• Ağrı ve sıvı kaybına bağlı olarak şok meydana gelir.
• Hasta ya da yaralının kendi vücudunda bulunan mikrop ve toksinlerle enfeksiyon riski oluşur.

Isı ile oluşan yanıklarda ilk yardım

• Kişi hala yanıyorsa paniğe engel olunur, koşması engellenir.
• Hasta ya da yaralı ıslak battaniye vb. ile sarılır ya da yuvarlanması sağlanarak yanma durdurulmaya çalışılır.
• Hasta ya da yaralının hava yolu açıklığı ve solunumu (AB) değerlendirilir.
• Yanık çok yaygın değilse yanan bölge en az 20 dk. tazyiksiz ve bol soğuk su altında tutulur.
• Şişlik oluşabileceğinden saat, yüzük, bilezik vb. takılar çıkarılır.
• Yanan bölgedeki giysiler çıkarılır (giysi yanan bölgeye yapışmışsa etrafından kesilerek çıkarılması gerekir).
• Yanan bölge sabunlu su ile dikkatlice temizlenir.
• Su toplayan yerler patlatılmaz.
• Yanan bölgelere (el, ayak gibi) birlikte bandaj yapılmaz.
• Yanık üzeri temiz ve nemli bezle örtülür, yanık üzerine hiçbir madde sürülmez.
• Hasta ya da yaralı battaniye vb. ile örtülür.
• Yanan vücut bölgesi geniş ve sağlık kurumu uzaksa, kusma yoksa, bilinci açıksa; sıvı kaybını gidermek amacıyla hasta ya da yaralıya hazırlanan sıvı (1 lt. su + 1 çay kaşığı karbonat + 1 çay kaşığı tuz), maden suyu vb. içirilir.
• Tıbbi yardım istenir (112).

Kimyasal yanıklarda ilk yardım

• Yanan bölgedeki giysiler çıkarılarak kimyasal maddenin deriyle teması kesilir.
• Yanan bölge bol, tazyiksiz akan suyla, en az 20-25 dk yıkanır.
• Hasta ya da yaralı battaniye vb. ile örtülür.
• Tıbbi yardım istenir (112).

Elektrik yanıklarında ilk yardım

• Olabildiğince soğukkanlı ve sakin olunur.
• Hasta ya da yaralıya dokunmadan önce elektrik akımı kesilir.
• Akımı kesme imkânı yoksa yalıtkan bir maddeyle (tahta, plastik) kişinin elektrikle teması engellenir.
• Hasta ya da yaralının solunum yolu açıklığı ve solunumu değerlendirilmelidir.
• Hasta ya da yaralı kımıldatılmamalıdır.
• Hasar gören vücut bölgesi örtülür.
• Hasta ya da yaralının bilinci açık ve kendini iyi hissediyorsa dahi tıbbi yardım istenir.

Sıcak çarpmasında ilk yardım

• Hasta serin ve havadar bir yere alınır.
• Hastanın giysileri çıkarılır.
• Hasta sırt üstü yatırılarak, kol ve bacaklar yükseltilir.
• Bulantı yoksa ve bilinci açıksa su ve tuz kaybını gidermek için hastaya su, tuz, karbonatla hazırlanan sıvı ya da maden suyu içirilir.