Musa

Musa (İbranice: מֹשֶׁה Móše), İbrahimî dinlerde bir peygamber; bununla birlikte akademik çevreler Musa’nın tarihsel bir insan değil efsanevi bir figür olduğu konusunda uzlaşmıştır.

Tevrat anlatılarına göre Musa

Musa’nın hayatı ile ilgili kaynak alınan belgeler dinî metinlerdir. Bunlar Tevrat’ın Çıkış, Levililer, Sayılar ve Tesniye bölümleridir.

Musa’nın MÖ 13. yüzyılda yaşamış olma olasılığı çok yüksektir, çünkü Tevrat’taki Çıkış kitabında yer alan firavun olduğu düşünülen II. Ramses MÖ 1237 yılında ölmüştür. Çıkış’ta ortaya konulduğu gibi, Musa’nın sağlığında siyasasına karşı çıkan fazla sayıda İbrani vardı. Oysa 500 yıl içinde Musa bütün Yahudilerin saygısını kazanmaya başardı. MS 500 yılına gelindiğinde, Hristiyanlıkla beraber ünü Avrupa’nın büyük bir bölümüne yayılmıştı. Bir yüzyıl sonra Muhammed, Musa’yı gerçek bir peygamber olarak tanıdı ve İslam’ın yayılmasıyla Musa, Müslüman dünyasının her yanında, Mısır’da bile hayranlık uyandıran bir kişi haline geldi.

Tekvin ve Çıkış’a göre; İsrailoğulları Mısırlı yerliler ile birlikte Nil Deltası’nın doğu tarafında en ağır işlerde çalışmakta ve Firavun’a kölelik etmekteydiler.

Musa, İmran’ın oğludur, Onun babası Yahser, onun da babası Kahes’dir. Levi kabilesindendir, Yakup’un soyundan gelir ve Annesi Yocheved’dir. Kız kardeşi Meryem, erkek kardeşinin adı ise Harun’dur.

Musa doğduğu sırada Mısır’da İsrailoğulları köle olarak en ağır işlerde çalıştırılmaktaydı. İsrailoğulları atalarının toprakları olan Kenan illerine gitmek istedi iseler de Firavun onları bırakmadı. Kur’an’a ve Tevrat’a göre Firavun gördüğü bir rüya üzerine İsrailoğullarından doğan bütün erkek çocukların öldürülmesini emretti. Bu hadise Kur’an ve Tevrat’ta yer almaktadır. Bunun üzerine çocuklar öldürülüp Nil Nehri’ne atıldı.

Ancak erkeklerin azalması bazı işlerin aksamasına sebep oldu ve bunun üzerine Firavun çocukların bir sene öldürülüp bir sene öldürülmemesini emretti.

Musa, çocukların öldürüldüğü sene dünyaya geldi. İmran ve Yocheved ona yalnızca üç ay bakabildi. Kur’an’a göre Musa’nın annesine: “Çocuğu emzir, başına geleceklerden korktuğun zaman onu suya (Nil’e) bırak. Korkma, üzülme. Biz şüphesiz onu sana döndüreceğiz ve peygamber yapacağız” denmiştir. Annesi Musa’yı zift ile birbirine yapıştırılmış otlardan oluşan bir muhafaza içerisinde Nil Nehrine bırakır. Musevi kaynaklara göre firavun’un kızı Thermuthis Kur’an’a göre ise karısı Asiye (daha sonra Musa’nın peygamberliğine inanacaktır) Musa’yı bulur ve saraya alır.

Ancak çocuğun İbranî olduğu kısa sürede anlaşılır. Musa’nın ablası onu emzirecek bir İbranî aile bildiğini söyler ve onu gerçek annesine geri götürür.

Firavun bir İbranî olduğu gerekçesiyle çocuğu istemez, ancak daha sonra kabullenir. Kur’an’da şöyle denir: “Firavun’un karısı dedi ki: “Benim için de, senin için de bir göz bebek; onu öldürmeyin; umulur ki bize yararı dokunur veya onu evlat ediniriz. “Oysa onlar (başlarına geleceklerin) şuurunda değillerdi.”

Mısır: Salgın hastalıklar ve toplu göç

Tanrı Musa’ya İsrailoğullarını firavunun köleliğinden kurtarma görevi verir. Ona bir asa verir ve Musa bu asa ile lüzumunda içinden yılan/ejderha çıkarma, Kızıl Deniz’i ikiye yarma, hastaları iyileştirme ve nehrin suyunu kan rengine çevirme gibi çeşitli mucizevî işler yapar^. Kur’an’a göre Musa Firavun’u İsrailoğullarını bırakması ve Allah’a iman etmesi yönünde davet eder. Ancak o bu daveti kabul etmez.

Musevilik ve Hristiyanlıkta Musa

Museviliğin kutsal kitabı Tanah’ın bir bölümünü meydana getiren Tevrat (Tora), Hristiyanlığın kutsal kitabı Kitâb-ı Mukaddes’in Eski Ahit kısmında da bulunmaktadır. Bu sebeple Musevilikteki ve Hristiyanlıktaki Musa bahsi aynıdır.

İslam İnancında Musa

Musa İslamiyet’e göre kendisine kitap verilen peygamberlerdendir. Kekeme olduğu için kardeşi Harun ile görevlendirilmiş, Firavun’a on bela göstermiş, Kızıldeniz’i mucizevi bir şekilde asasıyla yararak İsrailoğullarını Mısır’dan çıkarmış, Firavun ve ordusu İsrailoğullarının peşinden gelirken Kızıldeniz’de boğulmuşlardır. Ayrıca asasıyla çölde İsrailoğulları için kayadan on iki pınar fışkırtmıştır. İnanca göre Tevrat, Allah tarafından Musa’ya indirilmiş, Sina Yarımadası’nda, Eymen Vadisi’nde, Tur Dağı’nda kavmine “On Emir” adı altında Allah’ın şeriatını bildirmiştir. Kıssası özellikle Bakara Suresi, Kasas Suresi, A’raf Suresi, Şu’ara Suresi ve Kehf Suresi anlatır.