TÜRKİYE’DE TOPRAKLARIN KULLANIMI Türkiye’de topraklar; tarımsal üretim, sanayide ham madde ihtiyacının karşılanması, hayvancılık ve ormancılık gibi birçok faaliyet alanında kullanılır (Harita 1.18). Topraklarımızdan en yaygın şekilde tarımsal faaliyetlerde (%31,1) yararlanılmaktadır (Grafik 1.7). Toprak çeşitliliğin fazla olması yetiştirilen tarımsal ürün çeşitliliğini etkilemiştir. Sulama imkânının olduğu alanlarda sulu tarım yapılırken bu imkânın
TÜRKİYE’DE TOPRAKLARIN DAĞILIŞI VE GENEL ÖZELLİKLERİ Türkiye’nin sahip olduğu iklim çeşitliliği, toprak türleri bakımından oldukça zengin olmasını sağlamıştır (Harita 1.17). İklimin yanı sıra yeryüzü şekillerinin çeşitlilik göstermesi, farklı kayaç türlerinin görülmesi vb. nedenlerden dolayı aynı iklim özelliklerinin görüldüğü alanlarda dahi farklı toprak tipleri oluşmuştur. BOZKIR TOPRAKLAR Denizden uzak iç bölgelerde
AZONAL TOPRAKLAR Dış kuvvetlerin aşındırıcı etkisi sonucu taşınarak biriktirilen malzemenin ayrışmasıyla oluşan topraklardır. Düzenli horizon yapısına sahip olmayan bu topraklar, genellikle mineral yönünden zengindir. ALÜVYAL TOPRAKLAR Alüvyal topraklar, akarsuların taşıdığı malzemenin (alüvyon) delta veya dağ içi ovaları gibi eğimin az olduğu alanlarda birikmesiyle oluşur. Oldukça kalın ve geçirgen olan bu
İNTRAZONAL TOPRAKLAR Oluşumunda yeryüzü şekilleri ve anakaya gibi faktörlerin etkisinin daha belirgin olduğu topraklardır. Ana materyalin fiziksel ve kimyasal özellikleri bu topraklar üzerinde daha etkilidir. Bütün horizonların tam olarak gelişemediği intrazonal topraklarda genellikle A ve C horizonlarının daha fazla geliştiği görülmektedir HALOMORFİK TOPRAKLAR Halomorfik topraklar, havza tabanlarında suda çözünmüş hâlde
ZONAL TOPRAKLAR Bir bölgede etkili olan iklim ve bitki örtüsü şartlarına göre düz veya hafif eğimli yamaçlarda anakayanın ayrışması sonucu oluşan topraklardır. Bütün horizonların bulunduğu bu toprakların dağılışı, yeryüzündeki iklim ve bitki örtüsünün dağılışıyla genel olarak uyumludur. LATERİT TOPRAKLAR Laterit topraklar, sıcaklık ve nemin yüksek olduğu Ekvator çevresinde görülür. Kimyasal
TOPRAK ÇEŞİTLERİ Çeşitli faktörlerin etkisiyle oluşan topraklar; horizon yapısı, kalınlığı ve organik madde miktarı bakımından farklı özellikler gösterebilir. Topraklar; oluşumlarını etkileyen iklim, bitki örtüsü, yeryüzü şekilleri, anakaya gibi faktörler dikkate alınarak zonal, intrazonal ve azonal olmak üzere üçe ayrılır (Şema 1.6). KAYNAKÇA: COĞRAFYA – 10 Ders Kitabı ( Kenan TÜRKEZ
TOPRAĞIN OLUŞUMUNU ETKİLEYEN FAKTÖRLER Toprağın oluşumunu etkileyen çeşitli faktörler vardır. Bunlar; iklim, anakaya, yeryüzü şekilleri, biyotik faktörler ve zamandır (Şema 1.5). İklim, toprağın oluşumunu etkileyen en önemli faktördür (Görsel 1.118). Sıcaklık ve yağış, kayaçların fiziksel ve kimyasal parçalanmasını etkiler. Kurak ve yarı kurak iklimlerde kimyasal çözünmenin yetersizliğinden dolayı toprak oluşumu
TOPRAĞIN YAPISI Yandaki toprak profiline bakıldığında toprağın yukarıdan aşağıya doğru farklı tabakalardan meydana geldiği görülür (Görsel 1.116). Bu tabakalara horizon denir. Toprak horizonları, fiziksel ve kimyasal olarak farklı özelliktedir. Toprak katmanları o bölgenin anakaya, iklim ve canlı çeşitliliğine göre şekillenir. Olgun bir toprağın dört ana horizonu bulunur (Görsel 1.117). KAYNAKÇA:
DÜNYADA TOPRAKLAR Toprak; yer kabuğunu oluşturan kayaçların ayrışmasıyla oluşan, içinde çeşitli inorganik ve organik maddeler, canlı organizmalar, hava ve su bulunan yüzeysel örtüdür. Bu örtü, inorganik ve organik maddelerin uzun bir zaman sürecinde karışması sonucu gevşek bir yapı hâlinde oluşur. Kayaçların ufalanmasıyla toprağın inorganik kısmı, bitki ve diğer canlıların ayrışmasıyla
TÜRKİYE’DE BAŞLICA YÜZEY ŞEKİLLERİ Türkiye ortalama 1132 metrelik bir yükseltiye sahiptir. Topoğrafyanın oldukça engebeli olduğu ülkemizde yükselti, genel olarak kıyılardan iç kesimlere ve batıdan doğuya doğru artar. Yeryüzü şekilleri ise doğu-batı doğrultusunda uzanır. Dağlık alanların oldukça fazla olmasının yanında kıyı ile iç kesimlerde geniş düzlükler de yer alır. Türkiye’nin ana