Toktogul Satılganov

(1864 – 1933)

Şair, besteci Toktogul Satılganov 1864 yılında Oş bölgesinin Ketmen – Töbö ilçesindeki Kuşçu-Suu köyünde fakir bir ailenin evinde dünyaya geldi.

Şairin babası Satılgan komedyen, irticalen söyleyen biriydi. Annesi Burma da oldukça iyi bir ağıtçı olarak bilinirdi. Geleceğin şairi gençliğinde çobanlık yaptı. Hayatın ağır şartlarını gördü. Şair on üç yaşından başlayarak şiir üretmeye ve söylemeye başladı. yeteneğinin gelişmesinde ailesinin ve o zamanın ünlü şairleri Naken, Esenaman, Çondu’nun şiirleri büyük rol oynamıştır.

Toktogul yirmi yaşlarındayken Arzımat adlı ozanla atışmış ve onu yenmiştir ve bundan itibaren halk arasında tanınmaya başlamıştır. Toktogul genelde nasihat türünde doğaçlama söyleyen bu ozan ve büyük bestecidir. Onun “Alımkan”, “Süyümkan”, “Nasılkan”, “Gülle”, “Ne ilginç”, “Nasihat”, “Derme”, “Sanat”, “Örnek şiirler”, “Dünya”, “Ömür” gibi derin felsefi şiirleri, bir çok kopuz besteleri bunu kanıtlamaktadır. Şair 1898 yılında Çarlık Rusya’sı tarafından Andican isyanına katıldığı gerekçesiyle önce idama mahkum edilmiş, daha sonra Sibirya’ya sürgüne gönderilmiştir.

Şair sürgünden 1902 yılında kaçmış ve 1904 yılında kendi yurduna geri dönmüştür. Toktogul halkın isteklerini dile getiren eserler vermiş, düşünür bir şairdir. Öğretmen olarak da Kırgız halk şairlerinin hemen hemen hepsinin eserlerine etki etmiş birisidir. Halk arasında çok iyi bilinen şairler, Korgol, Alımkul, Barpı, Kalık, Osmonkul v.b. kendilerini Toktogul’un öğrencileri saymışlardır. Toktogul’un Kırgız kültürüne, edebiyatına verdiği emekler baha biçilemez değerdedir. Onun bir çok eseri zamanında yazıya geçirilmemiş, halk ağzında yaşamıştır.

Şair Sovyet idaresini, insanlar arasındaki eşitliği, kardeşliği dostluğu öven eserler vermiştir. Şairin bir çok eseri Sovyetler döneminde halktan toplanmış ve kitap olarak yayınlanmıştır. Kırgız kültürüne ve edebiyatına verdiği emekler için, Toktogul’un adı Kırgız Devlet Filarmonisine, ülkenin bir çok yerine, köy kuruluşlarına, okullara v.b. yerlere verilmiştir. Sanat ve edebiyat alanında da onun adıyla Kırgız Devlet ödülü düzenlenmiştir. Kırgız halkının ulu şairi T. Satılganov 1938 yılı 17 şubatta vefat etmiştir.

Eserleri

Başlıca Şiirleri

Alımkan

Süyümkan

Nasılkan

Gülle

Ne ilginç

Nasihat

Derme

Sanat

Örnek şiirler

Dünya

Ömür 

Kitapları

Kedeykan

Toktogul’un şiirleri

 Toktogul’un şiirleri ve Kalık’ın hatıraları.

Yaşa ittifak hükümeti. Şiirler külliyatı, 1957

Nasıl ana dogurdu Lenin gibi evladı,  1964

Molla Eşen. Şiirler , 1964

Alımkan, 1965

Örnek şiir, 1965

Sanat şiirleri, 1985