Âşık Paşa
1272 Arapkir (Kırşehir) – 3 Kasım 1332 Kırşehir
Âşık Paşa 1272 yılında Kırşehir yöresindeki Arapkir’de doğmuştur. Baba İlyas‘ın oğlu olan Muhlis Paşa’nın oğludur. Babasının vasiyeti üzerine Şeyh Osman tarafından en iyi şekilde yetiştirilmiş, zahirî ve bâtinî ilimleri öğrenmiştir. Devrinin önde gelen bilginlerindendir. 3 Kasım 1332 tarihinde vefat etmiş olup, türbesi Kırşehir’dedir.
Âşık Paşa Türk diline çok büyük önem verir ve devlet için dilin önemini eserlerinde vurgular. Onun en büyük eseri 10592 beyitten meydana gelen Gâribname’dir.
Gâribname on bölümden meydana gelir ve bu on bölümün içinde de onar kıssa bulunur. Eser gerek tertibi ile gerekse muhtevası ile orijinal bir eserdir. Açık ve anlaşılır bir dille yazılmıştır ve devrinin dil hususiyetlerini taşır. Bu eserini Türkçenin hor görüldüğü bir devirde Türk milleti için kaleme almıştır. Eser, muhtevası ve şekliyle dikkat çekici olduğu gibi, en ince tasavvufî konuları dahi Türkçe anlatması açısından da önemlidir.
Garibnâme
XIV. yüzyılda Osmanlı Devletinin kuruluş devrinde yazılmış olan Garibnâme, hiç şüphesiz Türk edebiyatının önde gelen, değerli ve temel eserlerinden biridir. Garibnâme’yi önemli kılan başlıca özellikler şunlardır:
- Anadolu Türkçesinde yazılmış Türk edebiyatının XIV. yüzyıldaki en büyük mesnevîsi oluşu,
- Telif olup tercümeye yer vermemesi,
- Türk hayat ve yaşayışını en iyi şekilde yansıtması,
- Türk kültürünü büyük ölçüde kendinde toplaması,
- Genel anlamda devrinin sosyal yönünü vermesi ve hedefler göstermesi,
- Tertibi ve konuları işleme açısından bir benzerinin bulunmaması,
- Ele alınan konuları çok açık ve sade bir şekilde anlatması,
- Anadolu’da gelişecek olan Türk edebiyatı alanında ilk yazılan edebî eserlerden olması ve bu yönü ile edebiyatımızın şekillenmesinde temel eserlerden birini teşkil etmesi,
- On dördüncü yüzyıldan beri, her zaman için, Türkçenin önde gelen bir dil hazinesi olması ve şairinin dil şuuruna sahip bulunması,
- Nasihat edebiyatımız içinde yer alması
