Rus Edebiyatı 19.yy.
19.yüzyılda Rus kültürü, sanatta, edebiyatta ve birçok alanda olduğu kadar yüksekliğe ulaşmıştı. Dolayısıyla Rus edebiyatında 19. yüzyıl “Altın Çağ” olarak tanımlanmaktadır. Bu dönemde Rus Edebiyatı oldukça hızla gelişerek dünya edebiyatının ayrılmaz parçasına dönüşebilmişti. Altın Çağ’da pek çok ünlü yazarları dünyaya tanıtmişti.19. yüzyıl Rus edebi dili A.S.Puşkin’in eserleri ve şiirleri ile gelişen zamanıdır. O zamanın ana figürü A.S.Puşkin idi. Özellikle A.S. Puşkin’in şiirleri duygusallık ve romantizmin kademeli oluşumu ile başlamıştı. .A.S. Puşkin’in edebiyattaki Olympus’a yükselişi 1820 yılında yazılan ‘Ruslan ve Ludmila’[1] şiiri ile başlamıştı.
‘Evgeni Onegin’[2] ise bir şiir uslübünde yazılmış roman, Rus yaşamının ansiklopedisi olarak kabul edilirken, ‘Bronz Süvari’[3], ‘Bahçesaray Çeşmesi’[4], ‘Çingeneler’[5] adlı romantik şiirleri ise Rus edebiyatında romantizm tarzını açmıştır. Çoğu şairler ve yazarlar için Puşkin bir usta ve öğretmen idi. Edebi eserlerin yaratılmasında ortaya koyduğu bakış acıları ve edebi gelenekleri çok yazar ve şairler tarafından sürdürülmüştü. Onların en ünlüsü ve öncüsü de M. Lermontov[6] idi.
19.yy’da Rus şiirleri ülkenin sosyal ve siyasi hayatının ayrılmaz parçasıydı. Dolayısıyla yazarlar kendi eserlerinde özel amaçlarını, fikirlerini o zamanın güncel problemlerini anlatarak yetkilileri dinletmeye çağırmışlardır. O zamanda şairler bir peygamber, ilahi hakikatin bir aracı olarak da kabul edilmişlerdir. Bunu da o dönem şairleri hakkında yazılmış olan birçok şiirleri takip ederek öğrenebiliriz. Örneğin, Puşkin’in ‘Peygamber’, ‘Özgürlük’, ‘Şair ve toplum’, Lermontov’un “Şairin ölümünde” vb. gibi şiirleri görülebilir.
19.yüzyılda tüm dünya edebiyatını İngiliz tarihi romanları etkilediği hepimize mamuldür. Puşkin’in de İngiliz romanlarından etkilenerek yazmış olan ‘Kaptanın Kızı’ hikayesi de vardır.
19.yüzyıldan itibaren edebiyat hicivli bir karaktere geçmeye başlamıştır. Buna da Gogol’un[7] ‘Ölü Ruhlar’, ‘Burun’[8], ‘Denetçi’ komedileri ve M.E. Saltıkov-Shchedrin’in[9] “Bir şehrin tarihi”, ‘Kral Golovlev’ vb. gibi eserleri girmiştir.
19.yüzyılın ortalarından itibaren Rus edebiyatında gerçekçi edebiyatın oluşumu başlamıştı. Gerçekçi Rus edebiyatının oluşumu de sosyo-politik duruma sert tepki göstermişti ve Slavophilialı’lar[10] ve Batılılar arasında ülkenin tarihi gelişiminin yolları konusunda bir anlaşmazlıklar başlamıştı. Gerçekçi bir roman türünün gelişimi başlamasıyla, edebiyatta özel bir psikoloji, felsefi, sosyo-politik sorunlar izlenmişti. Bununla birlikte şiir gelişimi biraz sakinleşmişti, ancak genel sessizliğe rağmen, Nekrasov’un[11] ‘Rusya’da Kimler Yaşayabilir?’ adlı şiiri ile halkın zor ve umutsuz yaşamını aydınlatmaya çalışmıştı.
19.Yüzyılın sonu ile ortaya A.P. Çehov, A.N. Ostrovsky, N.S. Leskov, M. Gorky. Vb. gibi yazarlar çıkmıştı. Böyle bir yazarlar ile birlikte Rusya’nın sosyo-politik yaşamındaki gerçekçilik edebiyatı kendi yerini mistisizme, dindarlığa bırakmıştı. Sonra edebiyattaki her şey sembolizm haline dönüşmüştü ve Rus edebiyatının tarihinde yeni bir sayfa açılmaya başlamıştı.
Dipnotlar:
[1] Ruslan ve Ludmila, 1820’de yayınlanan Alexander Puşkin’in bir şiiridir. Özveri, altı “kanto” ve bir epiloggadan oluşan destansı bir masal olarak yazılmıştır.
[2] Evgeni Onegin (İngilizce: Eugene Onegin) Alexander Puşkin tarafından ayette yazılmış bir romanıdır. Rus edebiyatının klasiği olarak kabul edilir ve onun adını taşıyan kahramanı, bir Rus edebi kahramanının modeli olarak kullanılmıştır. 1825 ve 1832 arasında seri halinde yayınlanmıştı..
[3] Bronz Süvari: Bir Petersburg Masalıdır, 1833 yılında Alexander Puşkin tarafından Saint Petersburg’daki Büyük Peter’in atlı heykeli ve 1824’teki büyük sel hakkında yazılmış bir anlatı şiiridir.
[4] Bahçeşaray Çeşmesi, 1821-1823 yılları arasında yazılmış olan Alexander Puşkin’in bir şiiridir. Şiir 1822 yılında yazılmıştır.
[5] “Çingeneler”, aslen 1824’te Rusça yazılmış ve ilk olarak 1827’de yayınlanan Alexander Puşkin’in 569 satırındaki bir anlatı şiiridir.
[6] Mihail Yuryeviç Lermontov, Alexander Pushkin’in 1837’deki ölümünden sonra en önemli Rus şairi ve Rus Romantizm’deki “Kafkasya şairi” adı verilen bir Rus Romantik yazar, şair ve ressamdı.
[7] Nikolai Vasilievich Gogol, Ukrayna kökenli bir Rus oyun yazarıydı. Gogol, çağdaşları tarafından, Rus edebiyatının doğal okulunun önde gelen isimlerinden biri idi.
[9] Mikhail Yevgrafovich Saltıkov-Şchedrin, 19. yüzyılın büyük bir Rus hiciviydi. Hayatının çoğunu, çeşitli görevlerde memur olarak çalışmıştı.
[10] Slavophilia, 19. yüzyıldan kalma, Rus İmparatorluğunun erken tarihinden elde edilen değerler ve kurumlar üzerine geliştirilmesini isteyen entelektüel bir hareketti. Slavophiller, Batı Avrupa’nın Rusya’daki etkilerine karşı çıkmışlardı.
[11] Nikolay Alexeyevich Nekrasov, köylü Rusya ile ilgili son derece şefkatli şiirlerini, Vissarion Belinsky, Nikolay Chernyshevsky ve Fyodor Dostoyevsky’nin temsil ettiği gibi, Rus aydınlatıcısı, şair, yazar, eleştirmen ve yayıncı idi.
Yazan :
Нурайым Сатылканова – Nuraiym Satylkanova
