Muğla

Muğla
İl & Büyükşehir
Ülke	Türkiye
Bölge	Ege Bölgesi
İdare
• Belediye Başkanı	Osman Gürün (CHP)
• Vali	Esengül Civelek
Yüzölçümü
• Toplam	12,974 km² (5.009 mil²)
Rakım	670 m (2.190 ft)
Nüfus  (2018)
• Toplam	967,487
Zaman dilimi	UTC+2 (DAZD)
• Yaz (YSU)	UTC+3 (DAZD)
Posta kodu	48xxx
Alan kodu	(+90) 252
Plaka kodu	48
Resmî site www.mugla.bel.tr

Muğla, Türkiye’nin bir ili ve en kalabalık yirmi dördüncü şehri. 2018 itibarıyla 967.487 nüfusa sahiptir.mEge Bölgesi’nde, topraklarının küçük bir kısmı Akdeniz Bölgesi içine giren, Ortaca, Dalaman, Köyceğiz, Fethiye, Marmaris, Milas, Datça ve Bodrum gibi tatil yöreleri ile ünlü bir yerleşim yeridir. İlde 13 ilçe bulunur.

Tarihçe

Antik dönem

‘Karya’ isminin bölgeye MÖ 3400 yıllarında gelen kavimlere önderlik etmiş ‘Kar’ isimli bir komutandan kaynaklandığına ilişkin tezler öne sürülmektedir. Bölge çağlar boyunca Karya olarak anılmış ve kuzeyde Söke, Aydın, Nazilli üzerinden başlayıp güneyde Dalaman Çayının denize döküldüğü yerde biten Karya bölgesi, kuzeyinde Lidyalıların, güneyinde Likyalıların ve Anadolu içlerinde de Frigyalıların hüküm sürdüğü bölgelere komşu olmuştur.

Kavimleri Karya bölgesine kıyılardan başlayan çok uzun bir süreçte nüfuz etmişlerdir. Knidos (Datça yarımadasının ucu) ve Halikarnas (Bodrum) ile başlayan Helen kolonizasyonu ile zamanla Daldala (Dalaman), Stratonikea (Yatağan Eskihisar), Nakrasa (Karakuyu), Akassos (Bozüyük) ve Fethiye çevresinde de Telmessos, Xantos (Kınık), Patara (Minare) ve Tlos (Eşen) kentleri kurulmuştur.

MÖ 334 yılında Karya’ya gelen Büyük İskender, Perslerin çekilmesiyle ortaya çıkmış kardeşlerarası bir saltanat kavgasıyla karşılaştı. Kardeşlerden Ada ve ağabeyi ve kocası Hidrieus ile Mausolus ve kızkardeşi ve karısı Artemisia, diğer kardeş olan Piksodaros’un isyanı ile karşı karşıyaydılar ve bu nedenle kuzeye Alinda’ya (Karpuzlu) çekilmişlerdi. Ada Alinda’nın anahtarlarını Büyük İskender’e göndererek kendisini annesi olarak kabul etmesini istedi. İskender de bu isteği kabul ederek Ada’yı Karya satraplığına getirdi. Ancak ertesi yıl İskender’in Likya’ya geçmesiyle Piksodaros ablası satrap Ada’yı öldürerek yerine geçti. İskender’in haznedarı Filotas’ı satraplığa ataması da asayişi sağlamadı ve İskender’in uzaklaşmasıyla bölge Bergama ve Roma egemenliğine kadar (yaklaşık iki yüzyıl) sürecek bir anarşi döneminin içine düştü. 395’te Roma İmparatorluğu’nun ikiye ayrılmasıyla da Karya Bizans İmparatorluğu içinde kaldı.

Muğla ili tarihî kalıntılar açısından son derece zengin olup, sınırları içinde 103 ören yeri bulunmaktadır.

Osmanlı dönemi

Sene (…) tarihinde büyük bir savaş olmuş ve Rum keferesinin elinden Menteşe Oğlu Darahikey Veziri Muğlı Bey fethetmiştir. Muğlı Bey Mahan memleketinde Muhammed ’i rüyasında görüp daha sonra ulemanın huzurunda İslamiyeti kabul etmiştir. Muğla Kalesi’ni fethettikten sonra ise bu şehrin ismi Muğla diye anılmaya başlanmıştır. Farsça’da ‘Muğ’ kafir anlamına gelmektedir. Muğlı Bey Müslüman olduktan sonra birçok hizmetler yapmış ve birçok gazaya katılmıştır.

Evliya Çelebi, Muğla isminin kaynağını bu şekilde yazsa da bu bilgiler doğrulanamamıştır. Büyük olasılıkla Muğla ismi, antik çağdaki ismi olan Mobolla’nın bozulmasıyla ortaya çıkmıştır. Mobolla ismi daha sonraki Türk hakimiyeti sırasında ‘Mogola’ olsa da 1307 (m. 1889) Aydın Vilayeti salnâmesinde ise ‘Mobella’ olarak belirtilmektedir.

Muğla’da ilk yerleşimlerin ne zaman başladığı hakkında önemli bir bilgi yoktur. Fakat kentin eskiden İç Karya olarak adlandırılan bölgede yer aldığı bilinmektedir. Karya’nın MÖ 2000’de Hititlerce de bilinen bir medeniyet olduğu göz önüne alınırsa Muğla’da yerleşimin bu tarihlere kadar geriye gittiği söylenebilir. Bazı kaynaklarda da bu bölgeye ilk yerleşenlerin Hititler olduğu yazılıdır. Sırasıyla Frig, Lidya, Pers, Makedon, Bergama Krallığı ve Roma hakimiyetini yaşayan şehir, Menteşe Bey tarafından 1284’te alınmasıyla ilk defa Türk hâkimiyetine girdi.

Yıldırım Beyazıd tarafından 1391’de Osmanlı hâkimiyetine giren Muğla’daki bu ilk Osmanlı hakimiyeti geçici olmuş, şehir 1402’de Timur tarafından alınmış ve nihayetinde 1425 yılında 2. Murat devrinde tam anlamıyla Osmanlı devletine bağlanmıştır. Kentin siyasi önemi Osmanlı devrinde daha da artmıştır, çünkü Menteşe Beyliği devrinde bu bölgenin yönetim merkezi Milas iken, Osmanlı devleti bu yeni sancağın yönetim merkezi olarak Muğla’yı seçmiştir.

Muğla, Osmanlı devleti dönemi boyunca dışarıya kapalı küçük bir şehir olarak kaldı. I. Dünya Savaşı’ndan yenik çıkan Osmanlı İmparatorluğu toprakları İtilaf Devletleri tarafından paylaşılınca Muğla 11 Mayıs 1919 tarihinde ]]İtalya]] tarafından işgal edildi. Anadolu’nun işgali sırasında Muğla’da Kocahan Mitingi düzenlenmiş ve tüm Anadolu şehirleri gibi Muğla’nın da bu işgallere direneceği ilan edilmiştir. Bunun üzerine kentte Vatan Müdafaa Cemiyeti, Serdengeçtiler Müfrezesi, Muğla Kuvayi Milliyesi gibi direniş komiteleri kurulmuştur. 1920’de Ankara’da açılan 1. Dönem meclisine 6 milletvekili gönderen kent İtalyanlar’ın kentte fazla etkin olmamasından yararlanarak Menderes boyunca başlayan Yunan işgaline karşı kurulan direniş faaliyetlerine katılmıştır. Ege’de 57. Tümenden kalanlarla birleşen gönüllüler, Aydın çarpışmalarında düşmana ağır kayıplar verdirmişlerdir. Ege illeri arasında Muğla işgal sırasında en fazla şehit veren il olmuştur. İç durumun karışıklığı, Yunanlar ve işgal ettiği yörelerde ekonomik egemenlik kurma düşüncesine dayanan İtalyan politikasını Muğla halkı işgal süresince kurnazca değerlendirmiş, iki ateş arasında kalmaktan kurtulmuş. Anadolu’daki durumun kötüye gittiğini anlayan İtalya, 2. İnönü Zaferi kazanıldıktan sonra ülkesindeki iç siyasal dalgalanmalarını öne sürerek 5 Temmuz 1921’de Muğla’dan ayrılmıştır.

Cumhuriyet dönemi

Cumhuriyetin kurulmasından sonraki idari yapılanmada Muğla ilinin yönetim merkezi olan şehir, dağlık yapısı ve dışarıya açılan elverişli bağlantı yollarına sahip olmadığından gelişememiştir. Yıllarca sadece il merkezi olmasının verdiği hareketlilikle gelişmeye çalışan Muğla son yıllarda özellikle üniversitenin açılması, yeni sanayi bölgesinin kurulması ve turizm faaliyetlerinin de artmasıyla dışarıya açılmaya ve gelişmeye başlamıştır.

2012 yılında çıkarılan 6360 sayılı kanun ile Muğla’da sınırları il mülki sınırları olan büyükşehir belediyesi kuruldu ve 2014 Türkiye yerel seçimlerinin ardından büyükşehir belediyesi çalışmalarına başladı.

Coğrafya

Türkiye’nin güneybatı ucunda yer alan kuzeyinde Aydın, kuzeydoğusunda Denizli ve Burdur, doğusunda Antalya ile komşu, güneyinde Akdeniz ve batısında ise Ege Denizi ile çevrilidir.

Toplam uzunluğu 1479 km olan deniz kıyıları ile Muğla, Türkiye’nin uzun sahil şeridine sahip ilidir. En büyük ve il olmaya aday ilçesi Fethiyedir. Muğla ilinde ayrıca iki büyük göl bulunmaktadır. Bunlar Milas ile Aydın ilinin Söke ilçesi sınırları dahiline yayılan Bafa Gölü ile Köyceğiz ilçesindeki Köyceğiz Gölü’dür. Önemli üç akarsuyu ise Çine Çayı (Yatağan’dan geçerken Yatağan Çayı), Esen Çayı (Seki beldesinden geçerken Seki Çayı) ve Ortaca-Dalaman arasında yer alan ve bu iki ilçe arasında sınır olarak kabul edilen Dalaman Çayı’dır.

Muğla denizden 670 m yükseklikte, üstü düz bir kaya kütlesi şekliyle ilginç bir görünüme sahip olan Asar Dağı’nın eteklerinde kurulmuştur. Muğla Ovası, Menteşe kalker platosunda Neojen çağında oluşmuş depresyonların sonradan karstlaşmasıyla oluşmuş çanak şeklindeki çukurluklardan biridir. Muğla ovasına benzer jeolojik yapıya sahip komşu ovalar Yeşilyurt, Ula, Gülağzı, Yerkesik, Akkaya, Çamköy, Yenice ovalarıdır. Muğla Ovası Karadağ, Kızıldağ, Asar dağı ve Hamursuz Dağı ile çevrelenmiştir. Düğerek’in kurulduğu yamaçların gerisinde rakım hızla artar ve Menteşe Dağları silsilesi içinde yer alan Yılanlı Dağı 2000 metreye ulaşır.

 

Muğla iklimi
Aylar	Oca	Şub	Mar	Nis	May	Haz	Tem	Ağu	Eyl	Eki	Kas	Ara	Yıl
En yüksek sıcaklık (°C)	20,9	21,2	28,8	31,2	35,7	40,8	42,1	41,2	38,8	35,0	27,6	20,8	42,1
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C)	10,0	11,0	14,3	18,7	24,3	29,8	33,5	33,6	29,4	23,0	16,5	11,5	21,3
Ortalama sıcaklık (°C)	5,5	6,1	8,5	12,5	17,6	22,9	26,3	26,1	21,7	15,9	10,5	7,0	15,0
Ortalama en düşük sıcaklık (°C)	1,6	1,9	3,6	6,9	11,2	16,1	19,7	19,7	15,2	10,1	5,7	3,2	9,5
En düşük sıcaklık (°C)	−11	−9,9	−8,5	−3,6	1,0	6,7	10,5	10,9	5,6	0,2	−6,1	−8,4	−11
Ortalama yağış (mm)	233,8	176,2	119,9	65,4	50,1	23,4	7,8	8,0	18,6	68,3	138,9	259,0	1.169,4
Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü

 

Demografi

Muğla İl Nüfusu: 923.773’dür (2016). İlin yüzölçümü 12.654 km²‘dir. İlde km²‘ye 73 kişi düşmektedir. (Yoğunluğun en fazla olduğu ilçe: 246 kişi ile Bodrum’dur) İlde yıllık nüfus artış oranı %1,64 olmuştur. 

2016 yılında TÜİK verilerine göre 13 İlçe ve belediye, bu belediyelerde toplam 565 mahalle bulunmaktadır. 

Muğla il nüfus bilgileri
Yıl	Toplam	Sıra	Fark	Şehir – Kır
1965	334.973	41		%18     59.330 275.643     %82
1970	368.776	41	%10	%19     70.596 298.180     %81
1975	400.796	41	%9	%21     85.011 315.785     %79
1980	438.145	43	%9	%23     100.314 337.831     %77
1985	486.290	41	%11	%28     136.160 350.130     %72
1990	562.809	36	%16	%33     186.397 376.412     %67
2000	715.328	30	%27	%38     268.341 446.987     %62
2007	766.156	24	%7	%41     310.527 455.629     %59
2008	791.424	23	%3	%42     329.126 462.298     %58
2009	802.381	23	%1	%42     339.757 462.624     %58
2010	817.503	23	%2	%43     350.050 467.453     %57
2011	838.324	23	%3	%43     362.513 475.811     %57
2012	851.145	24	%2	%44     373.937 477.208     %56
2013	866.665	24	%2	%100      %0
2014	894.509	24	%3	%100      %0
2015	908.877	24	%2	%100      %0

Güncel Nüfus Değerleri Tablosu (2018):^[24]

Muğla il nüfusu: 967.487 (2018 sonu). İlin yüzölçümü 12.654 km²‘dir. İlde km²‘ye 76 kişi düşmektedir. (Yoğunluğun en fazla olduğu ilçe: 264 kişi ile Bodrum’dur) İlde yıllık nüfus artış oranı % 3,06 olmuştur.

01 Şubat 2019 TÜİK verilerine göre 13 İlçe ve belediye, bu belediyelerde toplam 569 mahalle bulunmaktadır.

Nüfus artış oranı en yüksek ve en düşük ilçeler: Datça (% 7,03)- Yatağan (% 0,95).

İlçelerin Nüfusu ve Artış Oranları-Belediye, Mahalle, Köy Sayıları-Şehir ve Köy Nüfusları ve Oranları-Km2 ye Düşen Kişi Sayısı
İlçe	Nüfus 2018	N.Artışı %	Bel.Say.	Mah.Say.	Şehir nüfus	Köy Say.	Köy Nüfus	Şehirli %	Alanı km2	Yoğunluk
Bodrum	171.850	4,69	1	56	171.850	0	0	100,00	650	264
Dalaman	41.351	5,79	1	25	41.351	0	0	100,00	608	68
Datça	22.261	7,03	1	12	22.261	0	0	100,00	436	51
Fethiye	157.745	2,46	1	41	157.745	0	0	100,00	875	180
Kavaklıdere	10.898	1,09	1	15	10.898	0	0	100,00	302	36
Köyceğiz	36.389	3,01	1	25	36.389	0	0	100,00	1.329	27
Marmaris	94.247	2,59	1	25	94.247	0	0	100,00	906	104
Menteşe	112.447	2,24	1	66	112.447	0	0	100,00	1.659	68
Milas	139.446	2,41	1	132	139.446	0	0	100,00	2.067	67
Ortaca	48.373	1,42	1	27	48.373	0	0	100,00	285	170
Seydikemer	62.246	3,75	1	65	62.246	0	0	100,00	2.208	28
Ula	25.294	3,58	1	30	25.294	0	0	100,00	479	53
Yatağan	44.940	0,95	1	50	44.940	0	0	100,00	851	53
Muğla	967.487	3,06	13	569	967.487	0	0	100,00	12.654	76

Ekonomi

Endüstri

İlin Yatağan ilçesinde Yatağan Termik Santrali, Yeniköy’de Yeniköy Termik Santrali, Kemerköy’de Kemerköy Termik Santrali vardır.

İlin maden yatakları zengindir. Bu sektörde Yatağan linyit rezervleri ve Fethiye krom yatakları ilk kalemde sayılabilir. Muğla ayrıca önemli bir mermercilik merkezidir. Bu enerji ve madencilik üretim tesisleri dışında sanayiye dönük büyük girişimler bulunmamaktadır. Ekonomi özellikle turizm ve tarıma dayalıdır. Ayrıca Dalaman ilçesinde Kağıt Fabrikası (eski adı SEKA, yeni adı MOPAK) bulunmaktadır.

Tarım

Muğla ili tarımsal ürünlerinin çeşitliliği ile dikkati çeker. Türkiye’de arıcılığın en önemli merkezlerinden biridir. Yörede hem arı hem de çam balı bulunmaktadır. Marmaris ilçesi çam balı ile ünlüdür. Ortaca, Fethiye ve Dalaman ilçelerinde yaygın bir şekilde narenciye tarımı (portakal, limon, mandalina, greyfurt) yapılmaktadır. Özellikle Marmaris-Köyceğiz hattına özgü bir diğer ürün günlük ağacından elde edilen ve parfümeride ile eczacılıkta kullanılan sığla yağıdır. Zeytincilikte il genelinde gelişmiştir.

Turizm

Ortaca, Dalaman, Fethiye, Marmaris, Datça ve Bodrum gibi tatil bölgeleri ile dünyaca tanınan Muğla, 2007 yılı Ocak-Eylül döneminde, 2006’nın aynı dönemine göre turist sayısını %9 artarak 2.285.258 kişi ağırlamıştır.

Ayrıca Dalaman’da askeri ve sivil havaalanı bulunmaktadır. Bu havaalanın yıllık 10 milyon kapasiteli dış hatlar terminalinin bulunması yurtdışından ulaşım için de önemli bir imkân sağlar.

Konum

Konum Bilgileri Tablosu

Konum Bilgileri
İlçe	Kuruluş Yılı	Alanı km2	Rakım mt.	Merkeze km	Ulaşan Yollar
Bodrum	Cumh.önce	650	4	111	-01
Dalaman	1983	608	17	86	-13=> -11
Datça	1928	436	9	121	-01
Fethiye	Cumh.önce	875	6	124	-04, 48-27
Kavaklıdere	1990	302	877	53	-14=>48-81, 48-01
Köyceğiz	Cumh.önce	1.329	15	58	-03
Marmaris	Cumh.önce	906	5	52	-02
Menteşe	2012	1.659	685	0	-14,  -03
Milas	Cumh.önce	2.067	59	63	-02,  -02, 48-76
Ortaca	1987	285	28	76	-03
Seydikemer	2012	2.208	127	147	-05,  -01
Ula	1954	479	610	18	-14=>48-25
Yatağan	1944	851	390	28	-02,  -14, 48-79
Muğla	Cumh.önce	12.654	659

Kültür

Ağız

Muğla ilinde kullanılan Türk şivesinin Batı Anadolu ağızları içindeki konumu Prof. Dr. Leyla Karahan’ın Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması (Türk Dil Kurumu yayınları: 630, Ankara 1996) adlı çalışmasına göre şöyledir:

Muğla mutfağı

En tanınmış yemeklerin başında Muğla’nın kendine özgü tarhanası gelir. Tarhana yazın yapılır ve pencere önlerine, dam ve avlulara serilip kurutulur ve kışın afiyetle yenilir. Zeytin ve kurutulmuş biber de Muğla’da artık bir kültür halini almıştır. Özellikle sofralık zeytin Karya döneminden beri Muğla’da önemini hala korumaktadır. Bunların dışında Muğla Merkez’in kendine özgü yemekleri de vardır. Keşkeği de unutmamak gerekir özellikle düğün yemeğidir onsuz yemek olmaz.

Muğla evleri

Muğla evleri; tasarımları, ahşap işçilikleri, tavan işlemeleri ve şehrin sembolü haline gelmiş bacaları ile Türk geleneksel mimarisinde özgün bir model oluşturmaktadır. Genelde iyi korunmuşlardır. Geleneksel mimariden doğrudan esinlenmiş yeni yapıların da Muğla bölgesinde halen diğer bölgelerimize kıyasla daha fazla inşa edildiği söylenebilir. Bunda kentin yüksek eğitim ve yerel şuur düzeyi ile yörenin turistik bir bölge olmasının etkileri bulunmaktadır. Kent merkezinde özellikle Hisar dağı eteklerine doğru yoğunlaşan eski Muğla evleri, Karabağlar Yaylası’ndaki evler ve Yılanlı Dağı yamacındaki Düğerek mahallesi evleri ile bir arada ele alınabilir.

‘Hayat’ olarak adlandırılan açık ön sofalar, kuzulu kapı olarak adlandırılan avlu girişleri, ocaklar, bacalar, uzun ve geniş saçaklar, tavan süslemeleri, ahşap süslemeli verandalar, duvarlara gömülmüş dolap biçimli banyolar Muğla evlerinin tipik özellikleri arasındadır. Büyük çoğunluğu avlulu ve iki katlıdır. Bazılarında hayat bölümü sonradan kapatılmıştır. Yakın devirde inşa edilen evlerde ise, ‘hayat’ doğrudan kapalı olarak yapılmaktadır.

Genel özellikleri, bütün Türk evlerinde olduğu gibi, aile mahremiyeti anlayışının bir ürünü olarak içe dönük olmalarıdır. Özellikle zemin katlarında sokağa penceresi olan ev yok denecek kadar azdır. Buna karşılık avluya bakan pencerelerin çokluğu dikkat çeker ve açık, yarı açık yaşam mekânlarıyla, geniş saçaklarla zenginleştirilir. Bu nedenle, ön cephe özelliği avlu tarafından ortaya çıktığından, manzara ve güneş hakimiyetini de dengelemek üzere, evler parsellerin yukarı köşelerine ve kuzeye sağır, güneye açık olarak yerleşirler.

Plan tipleri, ‘hayat’ ile bunun etrafında yer alan odaların bulundukları konuma ve üst kata çıkan merdivenin yerine göre değişiklikler gösterir. Üzerlerinde yer aldıkları parsellerin biçimi ve komşu binaların konumu da planların oluşumunda etkili olabilmektedir. Ancak, genel hatlarıyla merdivenlerin, sofa içindeki yerlere göre ortadan ve yandan merdivenli tipler olarak sınıflama yapmak da mümkündür.

Ortadan merdivenlerde, üst kata çıkış binayı simetrik olarak ikiye ayırdığı gibi, farklı şekillerde de bölebilir. Ancak her iki durumda da yaygın olan uygulama, merdivenin geriye doğru sokulan bir orta sofadan çıkması ve binanın arka duvarına yaslanmış olmasıdır. Merdiven ahşaptır. Altı depo olarak kullanılır. Her iki yanında simetri hakimse birer veya ikişer oda yer alır. ‘Hayat’a odalara girişte 45 dereceli kırılmalar bulunur. ‘Hayat’ avlu cepheleri boyunca uzandığı gibi, sadece merdivenin açıldığı ve oda girişlerinin bulunduğu orta kısımda da yer alabilir. Bu tiplerde de yaygın olan uygulama orta sofanın bina cephe hattının ilerisine doğru beşgen şekilde çıkma yapmasıdır. Ortadan çıkan merdivenin yapı kütlesine simetrik olarak ayırmadığı durumlarda ise, ‘hayat’ın bir tarafında odalar yer almakta, diğer tarafında ise yine bu bölümün devamı olan yarı açık bir mekân bulunmaktadır. Genellikle, avluya bakan cephelerinde boydan boya ‘hayat’ bulunan evlerde ise, üst kata merdivenle çıkılır. ‘Hayat’ın genişliği binanın yanından çıkan merdivenin iki kolunun genişliği ile uyum içindedir. Odalar ‘hayat’ın gerisinde ve yapının arka duvarına yapılmış olarak yan yana sıralanırlar. Her biri doğrudan ‘hayat’a açılır.

Sokaktan evlere kuzulu kapılardan girilir. Bu kapı geniş iki kanadı olan ve bunlardan genellikle girişe göre sağ taraftakinin içinden ikinci bir küçük kapı açılan, 2.30 m. yükseklikteki avlu duvarının yüksekliği ile orantılı, çoğunun üzerinde küçük iki tarafa meyilli. kiremit örtülü, ahşap çatısı bulunan kapılardır.

Avlular, yılın yedi sekiz ayı boyunca yaşanılan, evin kapalı mekânları ve ‘hayat’larıyla kullanım bütünlüğü içinde olan, genellikle kayrak taşı ile kaplı birçoğu havuzlu iç bahçeler şeklindedir, Duvarlara yakın yerlerde ağaçlar yer almaktadır. Evin bir duvarına bitişik olarak veya yarım bir konumda tek katlı müştemilat bulunur. Müştemilat içinde evin asıl mutfağı, ocağı, kileri ve bazen de banyo yer alır. Ayrıca, temiz su havzaları da bu binanın içinde veya dışındadır.

Yapılar genellikle taş veya ikinci derecede ahşaptır. Tüm taşıyıcı duvarlar, avlu duvarları, özellikle zemin katlar kireç harcı, kırma-moloz taş duvarlarla inşa edilmiştir. Çatı örtüsü olarak alaturka kiremit kullanılır. Çatı dışında duvar üstleri, ocak çıkıntılarının baca halinde daraldığı girintilerin üstleri de yağmurdan korunacak tüm çıkıntılar bu kiremitle örtülüdür. Ayrıca, bugün Muğla’nın sembolü olarak kabul edilen karakteristik bacadan alaturka kiremitlerle yapılan kendine özgü bir şapka ile kapatılmıştır.

Muğla evlerini, temel olarak ikiye ayırmak mümkündür :

Türk evleri

Özellikle Hisar Dağı eteklerine doğru yayılmış olan bu evler, kentsel silüeti kırmızı kiremit çatı beyaz duvar ve üzerlerinden taşan yeşil ağaçlar üçlüsü ile oluşan armonisi içinde, geleneksel dokunun özünü oluşturan yapılardır. Avlu içindeki müştemilatlarıyla bir kullanım ve form biçimini oluştururlar. Bazılarının ‘hayat’ları sonradan kapatılmış, yakın devirde inşa edilen bazılarınde ise bu bölüm doğrudan olarak yapılmışlardır.

Rum evleri

Rum evlerini diğer evlerden ayıran temel özellik içe kapanmış olmaları, avlu yerine sokakla bütünleşen bir cephe ve kütle nizamı göstermeleridir. Diğer ayırt edici özelliği ise kesme taş yapı olmalarıdır. Eski şehrin ticaret ve zanaat merkezi Arasta mevkiinde 1895’te Rum Filivari Usta’nın elinden çıkmış saat kulesi de Rum nüfusun Muğla’ya yadigarlarındandır.

Kentte halen yaşları 100 ila 300 arasında değişen 400 yapı koruma altındadır ve kapsamlı bir restorasyon girişimi başlatılmıştır.

Yönetim

2013 TÜİK verilerine göre Muğla ilinde 13 ilçe bulunur. Muğla ilinin ilçeleri şunlardır:

• Bodrum
• Dalaman
• Datça
• Fethiye
• Kavaklıdere
• Köyceğiz
• Marmaris
• Menteşe
• Milas
• Ortaca
• Seydikemer
• Ula
• Yatağan

Eğitim

1992’de kurulmuş olan Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, özellikle 1999 sonrasında, iş adamı Sıtkı Davut Koçman’ın Üniversiteyi kelimenin tam anlamıyla kanatlarının altına almasını takiben göz kamaştırıcı bir hızla gelişmiştir. Yakın geçmişte vefat eden Sıtkı Davut Koçman ve kurucu rektör Ethem Ruhi Fiğlalı (1992-2002)’ nın yönetiminde, evvelce 30 bin nüfuslu küçük ve hareketsiz bir il merkezinden ibaret olan şehir, 20.000’i aşkın öğrencinin oluşturduğu yeni bir topluluğun yerleşmesiyle büyük bir ivme kazanmıştır. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi her yıl açılan yeni fakülteleri ile daha da büyük bir öğrenci kitlesine hitap edebilir hale gelmiştir ve bu da Muğla’nın Muğla Ovası boyunca yayılmasını ve büyümesini sağlamıştır. Muğla ili çok büyük olmadığından öğrenciler kiralar ve ev bulma konularında sorun yaşayabilmektedirler.

Altyapı

Ulaşım

İlin önemli limanları Bodrum, Marmaris, Fethiye ve Güllük’tedir. Ayrıca ilde iki havaalanı; Milas-Bodrum Havalimanı ve Dalaman Havalimanı bulunmaktadır.

Şehiriçi

Muğla , Bodrum’dan Seydikemer’e kadar uzanır ve şehiriçi ulaşımında sorun bulunmamaktadır. Eski mahallerden çarşısına araçsız ulaşım mümkündür. Sadece Kötekli, Yeniköy, TOKİ, Gülağzı, OSB, Menteşe ve Akçaova gibi yeni kurulmakta olan semtlerine ve Karabağlar’a ulaşım için şehiriçi araçlara ihtiyaç duyulur.

Karayolu

Muğla, dünyaca ünlü turizm merkezlerine yakın olmasından dolayı gelişmiş karayolu bağlantılarına sahiptir. İstanbul, Ankara ve İzmir gibi büyük şehirlerden ve ülkenin diğer bölgelerinden gelip Marmaris, Fethiye ve Bodrum gibi önemli turizm merkezlerine ulaşan karayolları Muğla’dan geçer. D 320, D 400 ve D 550 karayolları Muğla’da başlar veya sonlanır. Muğla’dan Türkiye’nin diğer şehirlerine aktarmasız olarak ulaşmak mümkündür. Ayrıca ilçelerine özellikle yaz mevsiminde sürekli olarak otobüs ve minibüslerle seferler yapılır. Bazı önemli şehirlere uzaklığı şöyledir:

•  D 550 üzerinden Aydın’a 102 km.
•  D 330 üzerinden Denizli’ye 145 km.
•  D 550 üzerinden İzmir’e 211 km.
•  D 330 üzerinden Ankara’ya 590 km.
•  D 565 üzerinden İstanbul’a 758 km.

Sağlık

Muğla ilinde, devlete ait ve özel 24 hastane bulunmaktadır. En çok yatak kapasitesine sahip hastane, 2011 yılında adı Muğla Eğitim ve Araştırma Hastanesi olan Muğla Devlet Hastanesidir.

Spor

2018-2019 Sezonu sonunda, Muğla’nın futboldaki takımları: 2.ligde Bodrumspor ligde kalırken Fethiyespor küme düşmüştür. BAL’da 2, Kadın futbol 3. liginde de 1 takımı da yerlerini korumuştur.

Ziraat Türkiye Kupası ‘nda Muğlaspor 2.turda, Fethiyespor 4.turda elenirken, Bodrum B. Bodrumspor son 16 turunda Y.Malatyaspor ‘a elenmiştir.

Basketbol kadınlar basketbol süper ligindeki Bodrum Belediyesi 1.lige düşmüştür. Erkekler 2.liginde Fethiyespor, 1.lige yükselmiştir.

Voleybolda erkekler 1.liginde Milasspor, play-off sonunda lig 7.si olmuştur. 2.ligdeki 5 takımdan Bodrum Doğuş S. ve Seydikemer Bld.spor küme düşmüştür. Bölgesel ligde 8 takım yer almıştır.

Hentbol erkek 2. lig takımı Köyceğiz Bld.spor, tekrar 1.lige çıkmıştır. Bodrum Yalıkavak süper ligi 9.sırada bitirmiş, Türkiye Kupası’nda çeyrek finalde elenmiştir.

Önemli spor tesisleri: Atatürk Stadyumu (7.750), Menteşe (3.000) ve Eldirek (2.000)Spor Salonları, Sıtkı Koçman K.Yüzme Havuzu (750’dur.

Muğlalı kişiler

Merkez

• Şahidi İbrahim Dede (1470 – 1550), Mevlevi şeyhi.
• Basil Zaharoff (1849 – 1936), Ünlü silah taciri.
• Mustafa Muğlalı (1882 – 1951), General.
• Zihni Derin (1880 – 1965), çay bitkisini Türkiye’ye ilk getiren kişidir.
• Mümtaz Ener (1910 – 1989), sinema sanatçısı.
• Anna Mouglalis (1978), Fransız oyuncu, ailesi Muğla Rumlarındandır.

Bodrum

• Herodot (MÖ 485 – MÖ 426), Antik Yunan tarihçisi ve yazar.
• Turgut Reis (1485 – 1565), Osmanlı amirali.
• Avram Galanti Bodrumlu (1873 – 1961), siyasetçi.
• İstamat Zihni Özdamar (1879 – ?), Rum asıllı siyasetçi
• Neyzen Tevfik (1879 – 1953), şair ve sanatçı.

Datça

• Ece Ayhan (1931 – 2002), Şair

Fethiye

• Nadir Nadi Abalıoğlu (1908 – 1991), gazeteci.

Köyceğiz

• Saim Orhan (1971), belgesel yapımcısı.

Marmaris

• Salih Uçan, (1994)Türk futbolcu.

Milas

• Necati Çiller (1898 – 1973), Gazeteci ve bürokrat
• Turhan Selçuk (1922 – 2010), karikatürist.
• Tansu Çiller (1946), Eski başbakan, ekonomist, siyasetçi.
• Atilla Atasoy (1953), şarkıcı.
• Tolga Çandar (1959), Sanatçı, TBMM CHP 24. dönem milletvekili.
• Yeşim Salkım (1968), Sanatçı.
• Keremcem (1977), şarkıcı ve oyuncu.

Ula

• Nail Çakırhan (1910 – 2008), Mimar ve yazar.
• Şadan Gökovalı (1939), yazar.
• Yüksel Aksu (1966), Yönetmen.

Seydikemer

• Yunus Nadi Abalıoğlu (1879 – 1945), gazeteci ve yazar.