KAHRAMANMARAŞ

Kahramanmaraş
İl & Büyükşehir
Sloganlar: “Maraş bize mezar olmadan, düşmana gülzar olamaz!”
Ülke	Türkiye
Bölge	Akdeniz Bölgesi
İdare
• Belediye Başkanı	Fatih Mehmet Erkoç (AK Parti)
• Vali	Vahdettin Özkan
Yüzölçümü
• Toplam	14,525 km² (5.608 mil²)
Rakım	568 m (1.863 ft)
Nüfus  (2015)
• Toplam	1,112,634
Zaman dilimi	UTC+2 (DAZD)
• Yaz (YSU)	UTC+3 (DAZD)
Posta kodu	46xxx
Alan kodu	(+90) 344
Resmî site www.kahramanmaras.bel.tr

Kahramanmaraş, eski ve halk arasındaki adıyla Maraş, Türkiye’nin bir ili ve en kalabalık on sekizinci şehri. 2016 itibarıyla 1.112.634 nüfusa sahiptir.Kurtuluş Savaşı’nda işgale direnişi nedeniyle TBMM tarafından 5 Nisan 1925’te şehre İstiklal Madalyası verildi. Maraş olan adı, 7 Şubat 1973’te Kahramanmaraş olarak değiştirildi.

Osmanlı seyyahı Evliya Çelebi, ise Seyahatnamesinde Maraş halkı için, “Kelimatları lisan-ı Türkidir ve ekseriya halkı Türkmendir” der. Maraş ve çevresi başta Oğuzların Avşar, Bayat ve Beydili boyları çoğunlukta olmakla birlikte hemen hemen 24 Oğuz boyunun tamamı mevcuttur.

Dövme dondurmasıyla meşhurdur. Kahramanmaraş’ın dövme dondurması yerel şirketlerin azmi ve katkısıyla ünü tüm dünyaya yayılmış ve birçok dünya şehirlerinde dondurma şubeleri açılmıştır. Japonya’dan ABD’ye, Avustralya’dan Dubai’ye kadar birçok ülkede şehrin ve dondurmanın yerel firmalarca tanıtımı yapılmaktadır.

2012’de çıkarılan 6360 sayılı kanun ile büyükşehir oldu. Aynı zamanda Kahramanmaraş Türkiye’nin elektrik ihtiyacının %14’ünü karşılamaktadır.

ETİMOLOJİ

Erken Demir Çağ ve Geç Hititler döneminde başkent olarak kullanılmış, Luvilere Kurkuma ve Asurlurlar içinse Markas olarak bilinen bir antik kent’idi. MÖ 711 yılında Asurlular tarafından fethedilmiş ve adı resmi olarak Markas’a değiştirilmiş. Kahramanmaraş’ın Kurtuluş Savaşı ‘ndan önceki adı Maraş’tır. Kurtuluş Savaşı’ndan sonra İstiklal Madalyası ile ödüllendirilmiş, daha sonra ise TBMM’nin kararıyla 7 Şubat 1973’te ‘Kahraman’ unvanı verilmiştir. Aynı zamanda Maraşspor’un ismi de Kahramanmaraşspor olarak değiştirilmiştir.

TARİHÇE

Tekir Vadisi, Döngel Köyündeki mağaralarda yapılan araştırmalarda ele geçen buluntular yörede insan yerleşiminin Üst Paleolitik Çağda başladığını; Neolitik, Kalkolitik ve Eski Tunç Çağlarında da sürdüğünü göstermektedir. 2009 yılında Kahramanmaraş merkezde yapılan kazılar esnasında da M.S. 300-400 yıllarına ait olan Germanicia Antik Kenti’ne dair birtakım mozaikler bulunmuş ve üzerlerinde çalışmalara başlanmıştır.

Asur yazıtlarında adı “Markasi” veya “Markas” olarak geçen şehir, bir Geç Hitit devleti olan Gurgum Krallığı’nın başkenti oldu. MÖ 711 yılında Asurlular tarafından Gurgum Krallığı ilhak edilince, Markas vilayet merkezi yapıldı. Daha sonra Persler, Romalılar, Bizanslılar, Araplar, Selçuklular, Memluklular, Dulkadiroğulları ve Osmanlılar şehre hakim olmuşlardır.

Maraş’a Kurtuluş Savaşı sırasında halkın gösterdiği direnişten dolayı 7 Şubat 1973’ten itibaren TBMM tarafından Kahramanlık unvanı verilerek adı Kahramanmaraş olarak değiştirildi.

11. yüzyılın sonlarında Anadolu’ya kesin olarak yerleşen Türklerin egemenliğinde kaldı. 1243’te Moğol İşgaline uğrayan Maraş,II.Anadolu Beylikleri devrinde Dulkadiroğulları’nın oldu.12 Haziran 1515 tarihinde Turnadağ Muharebesi ile Osmanlı egemenliğine geçen Maraş, 1515-1919 yılları arasında Osmanlı egemenliğinde kaldı.Mütareke Döneminde önce İngilizler, sonra Fransızlar tarafından işgal edildi.

CUMHURİYET DÖNEMİ 

2012 yılında çıkarılan 6360 sayılı kanun ile Kahramanmaraş’ta sınırları il mülki sınırları olan büyükşehir belediyesi kuruldu ve 2014 Türkiye yerel seçimlerinin ardından büyükşehir belediyesi çalışmalarına başladı.

Coğrafya

	Kayseri	Sivas	Malatya	g t d
	Adana		Adıyaman
		Kahramanmaraş
	Osmaniye	Gaziantep	Gaziantep

Kahramanmaraş’ın merkezi Ahir Dağı’nın eteklerine kurulmuştur. Bu yüzden şehir merkezi engebelidir. Şehrin merkezi dışında kalan bazı bölgeler düzlük olsa da geneli engebeli bir yapıya sahiptir. Kahramanmaraş iklim yapısında diğer illerden farklıdır. Çünkü Kahramanmaraş’ın il haritası onu 3 bölgeye birden sokmaktadır. Bu sebeple değişken bir iklime sahiptir ancak genelde Akdeniz iklimi hakimdir. Kahramanmaraş’ın bulunduğu bölge şehir merkezi o bölgede olduğundan Akdenizdir. Diğer şehirlerle konumu ise yukarıdaki görseldeki gibidir.

İklim

 

Kahramanmaraş iklimi
Aylar	Oca	Şub	Mar	Nis	May	Haz	Tem	Ağu	Eyl	Eki	Kas	Ara	Yıl
En yüksek sıcaklık (°C)	18,7	22,4	29,2	36,0	38,0	42,0	45,2	44,4	41,3	37,2	28,9	24,0	45,2
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C)	9,2	10,9	15,8	21,1	26,7	31,8	35,5	35,9	32,4	25,9	17,6	11,1	22,8
Ortalama sıcaklık (°C)	4,9	6,4	10,6	15,4	20,3	25,2	28,3	28,5	25,2	19,0	11,7	6,7	16,8
Ortalama en düşük sıcaklık (°C)	1,3	2,2	5,7	9,8	14,1	18,8	22,1	22,1	18,3	12,8	6,9	3,1	11,4
En düşük sıcaklık (°C)	−9	−9,6	−7,6	−1,8	5,0	10,3	15,6	15,7	8,6	0,0	−5,6	−7,6	−9,6
Ortalama yağış (mm)	129,1	114,4	98,2	74,4	41,1	6,6	1,1	0,9	8,9	47,5	83,5	126,4	732,1
Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü

NÜFUS 

Kahramanmaraş İl Nüfusu: 1.112.634’dür (2016). İlin yüzölçümü 14.520 km²’dir. İlde km²’ye 77 kişi düşmektedir. (Yoğunluğun en fazla olduğu ilçe: 187 kişi ile Dulkadiroğlu’dur) İlde yıllık nüfus artış oranı %1,46 olmuştur.

2016 yılında TÜİK verilerine göre 11 İlçe ve belediye, bu belediyelerde toplam 693 mahalle bulunmaktadır.

Kahramanmaraş il nüfus bilgileri
Yıl	Toplam	Sıra	Fark	Şehir – Kır
1965	438.423	30		%24     105.090 333.333     %76
1970	528.982	26	%21	%31     165.056 363.926     %69
1975	641.480	22	%21	%34     220.710 420.770     %66
1980	738.032	19	%15	%38     281.382 456.650     %62
1985	840.472	18	%14	%41     342.428 498.044     %59
1990	892.952	19	%6	%46     407.215 485.737     %54
2000	1.002.384	18	%12	%53     536.007 466.377     %47
2007	1.004.414	18	%0	%58     584.726 419.688     %42
2008	1.029.298	18	%2	%58     598.471 430.827     %42
2009	1.037.491	18	%1	%58     605.531 431.960     %42
2010	1.044.816	18	%1	%61     636.828 407.988     %39
2011	1.054.210	18	%1	%62     656.783 397.427     %38
2012	1.063.174	18	%1	%64     675.589 387.585     %36
2013	1.075.706	18	%1	%100      %0
2014	1.089.038	18	%1	%100      %0
2015	1.096.610	18	%1	%100      %0

Güncel Nüfus Değerleri Tablosu (2018): 

Kahramanmaraş il nüfusu: 1.144.851 (2017 sonu). İlin yüzölçümü 14.520 km²‘dir. İlde km²‘ye 79 kişi düşmektedir. (Yoğunluğun en fazla olduğu ilçe: 190 kişi ile Dulkadiroğlu’dur) İlde yıllık nüfus artış oranı %1,53 olmuştur.

01 Şubat 2019 TÜİK verilerine göre 11 İlçe ve belediye, bu belediyelerde toplam 707 mahalle bulunmaktadır.

Nüfus artış oranı en yüksek ve en düşük ilçeler: Göksun (% 8,47)- Dulkadiroğlu (-% 0,71).

İlçelerin Nüfusu ve Artış Oranları-Belediye, Mahalle, Köy Sayıları-Şehir ve Köy Nüfusları ve Oranları-Km2 ye Düşen Kişi Sayısı
İlçe	Nüfus 2018	Nüfus Artışı %	Belediye S.	Mah.Say.	Şehir nüfus	Köy Say.	Köy Nüfus	Şehirli %	Alanı km2	Yoğunluk
Afşin	81.423	0,39	1	66	81.423	0	0	100,00	1.502	54
Andırın	33.193	0,59	1	57	33.193	0	0	100,00	1.202	28
Çağlayancerit	23.346	1,39	1	16	23.346	0	0	100,00	470	50
Dulkadiroğlu	222.938	-0,71	1	103	222.938	0	0	100,00	1.176	190
Ekinözü	11.839	3,09	1	21	11.839	0	0	100,00	656	18
Elbistan	142.548	-0,16	1	93	142.548	0	0	100,00	2.201	65
Göksun	55.985	8,47	1	71	55.985	0	0	100,00	1.942	29
Nurhak	12.592	3,86	1	15	12.592	0	0	100,00	1.028	12
Onikişubat	418.379	2,55	1	137	418.379	0	0	100,00	2.429	172
Pazarcık	68.838	1,04	1	84	68.838	0	0	100,00	1.253	55
Türkoğlu	73.770	2,64	1	44	73.770	0	0	100,00	660	112
Kahramanmaraş	1.144.851	1,53	11	707	1.144.851	0	0	100,00	14.520	79

EKONOMİ

SANAYİ

Kahramanmaraş, iki resmî ve iki de özel OSB’ye sahiptir. Özellikle tekstil ve iplik sanayiinde Türkiye ve Ortadoğu’da önde gelen bir merkez durumuna gelmiştir. Şehirdeki 5. OSB’nin yapımına karar verilmiş olup çalışmalar sürmektedir. Tomsuklu mevkiine yapılacak yeni OSB yaklaşık 25 bin dekar (dönüm) genişliğinde yapılacak ve bu büyüklüğü ile Türkiye’nin en büyük sanayi OSB’si olacaktır.

BARAJLAR

• Sır Barajı
• Menzelet Barajı
• Kartalkaya Barajı
• Ayvalı Barajı
• Klavuzlu Barajı
• Adatepe Barajı

KÜLTÜR

Kahramanmaraş sınırları içerisindeki Uludaz Tepesi Türkiye’de en çok uğurböceği kolonisini barındırmaktadır. Bu bölgede 2007 yılından beri amatör dağcılar ve profesyonel dağcılık kulüpleri tarafından ve belediyenin desteği ile Uludaz Uğur Böcekleri Festivali düzenlenmektedir.

Mutfak

En çok bilineni dondurmasıdır. Dondurmasının yanı sıra biberi, ezmesi, tarhanası, kurabiyesi, çemeni, çöreği ve köpük sucuğu da Kahramanmaraş’ta sıkça tüketilen lezzetler olup hediyelik olarak il dışına götürülmektedir 

Edebiyat

Kahramanmaraş, yüzyıllar boyu önemli şairler yetiştirmiş ve edebiyatımıza en çok katkıda bulunmuş illerden biridir.Halen şiirin ve şairlerin başkenti olarak anılmaktadır. Son yıllarda Kahramanmaraş’ta başlayan Şiir Festivallerinde ünlü şair ve yazarlar şiir dinletileri sunmakta, vefat etmiş olan Kahramanmaraşlı şairler anılmaktadır. Son olarak TRT’de iki sezon yayınlanmış Yedi Güzel Adam adlı dizi TRT’nin ve Kahramanmaraş milletvekillerinin de desteğiyle Kahramanmaraşta çekilmiştir. Dizi, aynı yıllarda Maraş Lisesinde okumuş olan ve Türk edebiyatının 1960-80’li yıllarına damga vurmuş yedi şair ve yazarı anlatmaktadır. 

ŞİVE

Türkçenin Kahramanmaraş ilinde kullanılan şivesinin Batı Anadolu ağızları içindeki konumu Prof. Dr. Leyla Karahan’ın Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması (Türk Dil Kurumu yayınları: 630, Ankara 1996) adlı çalışmasına göre, iki ayrı grupta yer alır:

Yönetim

ALTYAPI

ULAŞIM

Birçok ilden otobüs seferlerinin bulunduğu otobüs terminali kent merkezindedir.Yeni otobüs terminali kent merkezine 4 Km uzaklıktadır.

Kahramanmaraş tren istasyonu ile demiryolu ulaşımı sağlanmaktadır.

Türk Hava Yolları İstanbul (Atatürk Havalimanı) – Kahramanmaraş arasında haftanın her günü direkt karşılıklı günlük 2 sefer haftada 14 sefer düzenlemektedir.THY ile birlikte PEGASUS havayolları da haftanın 4 günü İstanbul (Sabiha Gökçen Havalimanı) – Kahramanmaraş arasında karşılıklı sefer düzenlemektedir. Ayrıca Anadolu Jet ile Ankara-Kahramanmaraş arasında haftanın her günü direkt karşılıklı seferler ile havayolu ulaşımı sağlanmaktadır.

KONUM

KONUM BİLGİLERİ TABLOSU

Konum Bilgileri
İlçe	Kuruluş Yılı	Alanı km²	Rakım mt.	Merkeze km	Ulaşan Yollar
Afşin	1944	1.502	1.237	143	-19=>46-02
Andırın	Cumh.önce	1.202	1.047	81	-04=>46-51, 46-78
Çağlayancerit	1987	470	1.103	64	-04 (K.maraş)=>46-01,  -03=>02-57
Dulkadiroğlu	2012	1.176	538	3	-K13=> -01
Ekinözü	1990	656	1.282	174	-19 (Elbistan)=>46-07
Elbistan	Cumh.önce	2.201	1.139	158	-19, 46-07
Göksun	Cumh.önce	1.942	1.347	89	-03,  -19, 46-78
Nurhak	1990	1.028	1.401	201	-20=>46-03
Onikişubat	2012	2.429	558	5	-04
Pazarcık	Cumh.önce	1.253	750	46	-02
Türkoğlu	1960	660	488	23	-04,  -01
Kahramanmaraş	Cumh.önce	14.520	562

SPOR

2018-2019 Sezonu sonunda, Kahramanmaraşspor A.Ş. 2. Ligi 14.sırada tamamladı. Futbol BAL’da 1920 Maraşspor ve Elbistan Bld.spor yer aldılar. Voleybol erkekler 2.ligde 1920 Maraşspor 1.lige çıkarken, K.maraş 15 Temmuz SK ligden ihraç edildi. Futbol kadınlar liginde K.maraş Anadolu GS, grup 1.si olmasına rağmen, play-off’da başarılı olamadı.

Ziraat Türkiye Kupası’nda Kahramanmaraşspor, 5.turda Alanyaspor’a elendi.

Önemli spor tesisleri: 12 Şubat Stadyumu (14.600), Osman Sayın Spor Salonu (1.000), Batıpark Karakucak Güreş Sahası (2.500), 12 Şubat Yüzme Havuzu (750).

KARDEŞ ŞEHİRLER 

•  Hatay, Türkiye
•  Trabzon, Türkiye
•  Niğde, Türkiye
•  Noyan Başgan, Moğolistan
• Silyana, Tunus