İsmail Hami Danişmend
1899 (Merzifon- Amasya) – 12 Nisan 1967 (İstanbul)
İsmâil Hâmî Dânişmend, Türk tarihçi ve Türk Dili araştırmacısıdır.
Soyu Danişmendoğlu Beyliğinin kurucusu Danişmend Gaziye dayanan İsmail Hami’nin babası Cebel-i Garbî mutasarrıfı Emir Mehmed Kâmil Bey ve Melek Hanımın oğlu olarak 1899 senesinde Amasya’nın Merzifon kazasında dünyaya geldi.
Hususi bir eğitim gören İsmail Hami, orta ve lise eğitimini Beyrut ve Şam’da tamamladı. Lise eğitiminden sonra dil eğitimi için Fransa’ya geçip Paris College’de Fransızca okudu. İstanbul Mekteb-i Mülkiye’de yüksek öğrenimini tamamladı. İstanbul’da Mâliye Mektebi, Edebiyât Fakültesi ile Mülkiye Mektebi’nde Dinler Târîhi ve Siyâsî Târîh dersleri verdi.
Kendi çabasıyla 1919 senesinin Nisan ayında çıkarmadığı Memleket Gazetesi’nin yanı sıra Hâkimiyet-i Milliye ve İrâde-i Milliye gazetelerinde yazdığı yazılarla Milli Mücadeleyi savunan münevverler arasında yerini almıştı.
Sivas Kongresine katılmakla beraber sonra ki yıllarda siyaset dahilinde olmayıp kendini ilme adamıştı. Çalışmaları çoğunlukla Türk ve İslam tarihi üzerine oldu ve otuzun üzerinde kitaba imza attı.
Onun çalışmaları birçok tarihçi için başvuru eserleri arasındadır.
12 Nisan 1967 senesinde İstanbulda vefat etti.
ESERLERİ
| ESER | RESİM | AÇIKLAMA |
| Türklerle Hind Avrupalıların Menşei Birliği (I-II, 1935-1936) |  |
Araştırma – İnceleme |
| Destan ve Divan Edebiyatlarında İstanbul Sevgisi (1941) |  |
Araştırma – İnceleme |
| Ali Suavi’nin Türkçülüğü (1942) |  |
Araştırma – İnceleme |
| Türk Tarih Kurumuna Açık Mektup: Türk Kahramanlarına Ermenilik İsnadı Münasebetiyle (1945) |  |
Araştırma – İnceleme |
| İstanbul Fethinin İnsani ve Medeni Kıymeti (1953) |  |
Araştırma – İnceleme |
| Fâtih’in Hayatı ve Fetih Takvimi (1953) |  |
Araştırma – İnceleme |
| İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi (I-IV, 1947-1955) |  |
Araştırma – İnceleme |
| Baltacı’nın Prut Zaferi (1955) |  |
Araştırma – İnceleme |
| Türkiyat ve İslâmiyat Tetkikleri Külliyatı (1956) |  |
Araştırma – İnceleme |
| Türkler ve Müslümanlık – Türk Irkı Niçin Müslüman Olmuştur ? (1959) |  |
Araştırma – İnceleme |
| Dinde Reformcular (Eşref Edib, A. F. Başgil, N. Topçu ve M. R. Ogan ile, 1959) | Araştırma – İnceleme | |
| Garb Menba’larına Göre Garb Medeniyetinin Menba’ı Olan İslâm Medeniyeti (1961) |  |
Araştırma – İnceleme |
| Garb Menba’larına Göre Eski Türk Seciyye ve Ahlâkı (1961) |  |
Araştırma – İnceleme |
| Sadrazam Tevfik Paşa’nın Dosyasındaki Resmî ve Hususi Vesikalara Göre 31 Mart Vak’ası (1961) |  |
Araştırma – İnceleme |
| Garb Menba’lanna Göre Eski Türk Demokrasisi (1964) |  |
Araştırma – İnceleme |
| Türklük Meseleleri (1966) |  |
Araştırma – İnceleme |
| Garb İlminin Kur’an-ı Kerîm Hayranlığı (1967) | Araştırma – İnceleme | |
| Sümer-Türk Birliği (2 cilt, 1967) | Araştırma – İnceleme | |
| Tarihî Hakikatler (1979). | Araştırma – İnceleme | |
| Türkçe-Osmanlıca-Fransızca Sözlük (1935) | Sözlük | |
| Fransızca-Türkçe Resimli Büyük Dil Klavuzu (Reşat Nuri, Ali Süha ve Nurullah Ataç ile I-III, 1935) | Sözlük | |
| Osmanlıca-Türkçe-Fransızca Sözlük (1936) | Sözlük | |
| Fransızca Kıyasî ve Gayr-ı Kıyâsî Fiiller (Ali Süha ile, 1936) | Sözlük | |
| Tarih ve Coğrafyaya Ait Değişik İsimler Lügati (1937) | Sözlük | |
| Tarihî Meseleler ve Menkıbeler Lugati (1966) | Sözlük | |
| Seyyid (Cornille’den, İ 1938) | Çeviri | |
| Nikomed (Cornille’den, 1938) | Çeviri | |
| Cimri (Molière’den,1943) | Çeviri | |
| Hastalık Hastası (Molière’den, 1943) | Çeviri | |
| Rabia Hatun Şiirleri (1961) | Şiir |
SÖZLER VE ALINTILAR
| Cahiller içinde bir alim, ölüler içinde bir diriye benzer. | Batı Kaynaklarına Göre İslam Medeniyeti |
| Cehaletten müthiş fakirlik olamaz. | Batı Kaynaklarına Göre İslam Medeniyeti |
| Ondördününcü Louis devrinin Fransız hâkimlerinden birine şöyle bir söz izafe edilir: -Bu sabah üç kişiyi idama mahkûm ettik; Hele ikisi öyle hak etmişti ki!… |
Tarihi Hakikatler |
| “Kadına daima ve her yerde hürmet edildiği için sarkıntılık ve tecâvuz gibi cürümler eski Türkiye’de tamamiyle mechuldür.” |
Eski Türk Seciyye ve Ahlakı |
| Bir saat düşünmek, yetmiş sene nafile ibadet etmekten evladır. | Batı Kaynaklarına Göre İslam Medeniyeti |
| “Türkler umumiyyet itibariyle boylu poslu, güzel yapılı adamlardır: Hristiyan Avrupa’nın tek bir şehrinde bile bütün Osmanlı İmparatorluğu’ndan daha çok sakat ve biçimsiz adama tesadüf edilir.”
-Corneille Le Bruyn |
Eski Türk Seciyye ve Ahlakı, |
| Alimlerin uykusu, cahilin ibadetinden evlâdır. | Batı Kaynaklarına Göre İslam Medeniyeti |
| “İslâm şevket ve kudretinin üçüncü bir unsuru da bütün mü’minlerin, aralarında hiç bir renk, menşe’ ve içtimai mevki farkı olmamak şartıyla kardeşliklerinde ve Allah’a karşı müsavî olduklarında ısrar etmesinden mütevellittir.” H. G. WELLS |
Garp İlminin Kur’an-ı Kerim Hayranlığı |
| İlimler hazinelerdir;sualler de onların anahtarlarıdır. | Batı Kaynaklarına Göre İslam Medeniyeti |
| Bir alimin ölümü, bütün bir milletin ölümünden büyük bir kayıptır. | Batı Kaynaklarına Göre İslam Medeniyeti |
| Alimlerin mürekkepleriyle şehitlerin kanı tartıldı ve birincisi ikincisinden ağır geldi. | Batı Kaynaklarına Göre İslam Medeniyeti |
| “Eski Türkler kendilerini yeryüzünün en cesur insanları bilirlerdi: Bu millî ve ırkî kanaâta düşman müellifler bile hak vermişlerdir.” | Eski Türk Seciyye ve Ahlakı |
| “Nâmuslu ve ulvi seciyyeli Türk, kendisine nasıl muamele edilmesini isterse kendisi de başkalarına öyle muamele etmekle mâruftur. Bu hususta cins ve mezhep tefrik etmez.” | Eski Türk Seciyye ve Ahlakı |
| “Ağırbaşlılık, ciddiyet ve vekar yalnız büyüklere de münhasır değildi; küçük çocuklar bile ağırbaşlı, ciddi ve vekur oldukları için gürültü ve patırtı etmezler, yavaş konuşurlar ve kimseyi rahatsız etmeyecek oyunlar oynarlardı.” | Eski Türk Seciyye ve Ahlakı |
