AYDINOĞULLARI
1308 – 1426
Günümüz Aydın ile İzmir arasında egemenlik kurmuş olan, Denizcilik konularında ilk ve en ciddi çalışmalar ve başarılar almış İlk Türk beyliğidir.
Anadolu Selçuklu Devletinin yaşadığı iç kargaşa ve Moğol baskıları, Selçuklu sınır hatlarında mevcut bulunan uç beylerinin otoritelerinin artmasına ve güçlenmesine sebep olmuştu. Ege bölgesinde mevcut bulunan Menteşeoğulları ve Germiyanoğulları kendi bağımsız idareleri ele almışlardı.
Germiyanoğlu Yakup Bey’in Subaşısı (Asker başı) olan Aydınoğlu Mehmet Bey Ege’de birçok yeri fethetti. Mehmet Bey 1308 tarihinde, günümüz İzmir ili sınırları dâhilinde olan Birgi’de bağımsız olarak bir beylik kurdu.
Fetihleri hızlandıran Mehmet Bey Selçuk (Ayasuluğ), Tire, Sultanhisarı, Badenya ve İzmir’i alarak çocukları arasında pay etti. Bununla yetinmeyen Mehmet Bey önce Selçuk’ta sonra İzmir’de gemiler inşa ettirerek bir donanma kurdu.Oğlu Umur bey donanmanın başına geçerek Ege sahillerine akınlar düzenledi.
Babasının vefatı sonrasında beyliğin başına geçen Umur Bey, Latinlerin İzmir’e karşı saldırısını püskürttü. Komşu beylik olan Saruhan beyliği ile beraber Mora yarımadasına sefer düzenledi.
Umur Bey’in Heykeli
Foça’yı Latinlere kaybeden Bizans İmparatoruna yardım ederek karşılığında Sakız Adasını aldı. 1338 ile 1340 yılları arasında Bizans Donanması ile beraber Mora yarımadası, Eğriboz, Killi, Eflak seferlerine çıktı.
Bu gelişmeler karşısında tedirgin olan Katolik Venedik, Cenova, Kıbrıs ve Rodos Latinleri, Papa VI. Clemens’in çağrısıyla birleşti ve büyük bir donanma ile Ege kıyılarına saldırılar düzenlemeye başladı.
1344 tarihinde İzmir’i Aydınoğlularından aldılar ve Türk Donanmasını yaktılar. İzmir’i kaybeden Umur Bey, dört sene boyunca Latinlere karşı savaştı ve bir deniz savaşı sırasında vurularak şehit oldu.
Umur Bey’in ölümü sonrasında beylik başına abisi olan Hızır Bey geçti ve koşulları çok ağır olan barış anlaşmasını kabul etmek zorunda kaldı.
Bu anlaşma gereğince; Gümrük gelirlerinin yarısı Latinlere bırakılacaktı. Latin gemileri Aydınoğlu’na ait Limanlara serbestçe girecekti.
14. yy Anadolu Türk Beylikleri
1360 tarihinde bey olan Fahreddin İsa Bey, Anadolu coğrafyasında büyüyen Osmanlılara karşı ılımlı bir politika izledi.
1390 senesinde Anadolu’da ki son Bizans kalesi Alaşehir’i alan Yıldırım Beyazıt’a bağlılığını bildirdi ve Aydınoğluları topraklarında camilerde Yıldırım Beyazıt adın hutbe okunmaya başlanarak fiilen Osmanoğulları’na bağlanmış oldu.
1402 senesinde Ankara Savaşı sonrasında dağılan otorite sonrasında, İzmir’i Latinlerden geri alan Timur Fahreddin İsa Bey’in çocukları olan Musa ve II. Umur Beye, Aydınoğulları topraklarını geri verdi.
Abi olan Musa bey ölünce kardeşi II.Umur Bey beyliğin tek gücü haline geldi. Umur Bey kendisine karşı isyan bayrağı açan kuzeni Cüneyt Bey ile mücadeleye girişti. Bu mücadele sulh ile çözüldü.
Umur Bey’in ölümü sonrasında beylik Cüneyt Bey başa geçti.
Cüneyt Bey, Osmanlının yaşadığı fetret sürecinde önce İsa Çelebi sonra tahta geçecek olan Mehmet Çelebi ardından Süleyman Çelebi’nin yanında saf tuttu.
I Mehmet tahta kesinkes geçince Cüneyt Bey İzmir’e kaçtı. 1413 senesinde Çelebi Mehmet tarafında İzmir kuşatılınca teslim oldu.
Padişah Mehmet Çelebi, Cüneyt Bey’e Niğbolu sancağını verdi.
Yıldırım Beyazıt’ın sağ kalan diğer oğlu Mustafa Çelebi Rumeli’de baş gösterince Cüneyt Niğbolu’dan kaçarak ona biat etti. Ayaklanmaları başarılı olamayınca Bizans İmparatoruna sığındılar
Çelebi Mehmet’in ölümü sonrasında başa geçen II. Murat, Cüneyt Beye eski toprakları olan Aydınoğulları coğrafyasını geri verdi.
Cüneyt Bey aldığı bu gücün etkisiyle Osmanlılarla savaşmaya başladı. Taarruzları başarılı olmayınca 1425 senesinde İpsili kalesine çekildi. Osmanlı ve Ceneviz birlikteliği ile yakalanarak öldürüldü.
Bu olay sonrasında Aydınoğulları tarih sahnesinden silinmiş oldu ve toprakları Osmanlılara dahil edildi.
Biliyor musun ?
|
