Ahmet Necdet Sezer

13 Eylül 1941 (Afyonkarahisar)   

 

Türkiye Cumhuriyeti 10. Cumhurbaşkanı, (16 Mayıs 2000 – 28 Ağustos 2007)

Türkiye Cumhuriyeti 15. Anayasa Mahkemesi Başkanı (6 Ocak 1998 – 5 Mayıs 2000)

İlk yılları ve eğitimi

Ahmet Necdet Sezer, 13 Eylül 1941 tarihinde Afyonkarahisar’da dünyaya geldi, öğretmen Ahmet Hamdi Sezer ile ev hanımı Hatice Sezer’in dört çocuğunun tek erkek olanıdır.

1958 yılında Afyon Lisesi’nden, 1962’de Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun oldu. Aynı yıl Ankara’da hâkim adayı olarak göreve başladı. Askerliğini Kara Harp Okulu’nda yedek subay olarak yaptı

1964 yılında Semra Kürümoğlu ile evlenen Sezer; Zeynep, Ebru ve Levent adlarında 3 çocuk babasıdır.

Dicle ve Yerköy Hâkimlikleri ve Yargıtay Tetkik Hâkimliği görevlerinde bulundu.

Medeni hukuk alanında 1977 ve 1978’de Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde yüksek lisans öğrenimi yaptı

Yüksek yargı dönemi

7 Mart 1983’te Yargıtay üyeliğine seçildi.

Yargıtay 2. Hukuk Dairesi üyesiyken Yargıtay Genel Kurulu’nca belirlenen üç aday arasından dönemin cumhurbaşkanı Kenan Evren tarafından o güne kadar atanmış en genç üye olarak 27 Eylül 1988’de Anayasa Mahkemesi asil üyeliğine atandı. 6 Ocak 1998’de Anayasa Mahkemesi Başkanı seçildi. 

Cumhurbaşkanlığı

Sezer, cumhurbaşkanı seçilmeden önce Anayasa Mahkemesi Başkanlığı görevini sürdürüyordu ve kamuoyu tarafından tanınan bir isimdi. 

Bülent Ecevit, Devlet Bahçeli, Mesut Yılmaz liderliğinde ki Ana Sol-M koalisyon hükümeti, dönemin Anayasa Mahkemesi Başkanı Sezer, Ecevit’in önerisiyle cumhurbaşkanı adayı olarak ön plana çıkmıştır. 25 Nisan 2000’de, Koalisyon liderlerinin yanı sıra muhalefet liderleri Recai Kutan ve Tansu Çiller de dâhil 131 milletvekilinin ortak önergesiyle Sezer cumhurbaşkanlığına aday gösterildi. 

Sezer, beş partinin ortak adayı olmasına karşın 367 oy gereken ilk iki turda önce 281, sonra da 314 oy aldı. 276 oyun yeterli olduğu son tur, 5 Mayıs’ta yapıldı ve Sezer, oylamaya katılan 533 milletvekilinden 330’unun oyunu alarak Türkiye’nin 10. cumhurbaşkanı seçildi. Sezer, cumhurbaşkanlığı görevini 16 Mayıs 2000’de Süleyman Demirel’den devralmıştır.

Sezer, 2000 yılı Haziran ayında Anasol-M koalisyonu hükümetinin 28 Şubat Kararları içinde yer alan irticai faaliyetlere katıldığı saptananların memuriyetten çıkarılmasını kolaylaştıran kanun hükmünde kararnameyi önce uzun süre bekletti. Hükümetin iki kez yazılı açıklama yapıp “Anayasa’ya uygun” dediği kararnameyi, 8 Ağustos’ta “hukuk devleti ilkesine aykırı” olduğu gerekçesiyle iade etti. 

Ecevit’in “imzalamak zorunda” dediği ve yetkisini aşmakla suçladığı Sezer, KHK’yı, 14 Ağustos 2000’de 14 sayfalık bir gerekçeyle ikinci kez Sezer’e gönderdi. Ancak Sezer, kararnameyi 21 Ağustos’ta ikinci kez Hükumete iade etti. Ecevit de kararnameyi yasa tasarısı olarak TBMM’ye sevk etmek zorunda kaldı. 

Daha sonra Sezer, üç kamu bankasının özelleştirilmesini öngören kararnameyi de iade etti. Bu iadeler Anasol-M koalisyon hükümeti arasında krize sebep olmuştur.

19 Şubat 2001’deki MGK toplantısında dönemin başbakanı Bülent Ecevit’e anayasa kitapçığını fırlatmasıyla başlayan 2001 Türkiye ekonomik krizi, kamuoyunda “Kara Çarşamba” olarak adlandırıldı.

3 Kasım 2002 seçimlerinden sonra anayasayı değiştirerek o dönem siyasi yasaklı olan Recep Tayyip Erdoğan’a milletvekili olma yolunu açma tartışmalarında Sezer “Demokrasi ve hukuk devleti ilkeleriyle bağdaşmayacak kişiye özgü düzenlemelerden kaçınarak, hukuku siyasallaştırmak yerine, siyaseti hukuk kurallarına uygun yapmaya özen gösterilmesi gerektiği” uyarısı yaptı. Ancak Erdoğan’ın milletvekili olabilmesini sağlayacak anayasa değişikliği 13 Aralık 2002’de parlamentodan geçti. Sezer ise 18 Aralık’ta veto etti. Ancak Sezer, ikinci kez önüne gelen anayasa değişikliğini onayladı ve referanduma gitme hakkını da kullanmadı.

Veto hakkını en çok kullanan cumhurbaşkanı olan Sezer, görev süresi boyunca toplam 67 yasa, 22 bakanlar kurulu kararı ve 729 müşterek kararnameyi iade etmiştir

16 Mayıs 2007’de görev süresi dolmasına rağmen, Eski Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Sabih Kanadoğlu’nun toplantı yeter sayısı 367 olduğu tezi ve Anayasa Mahkemesi’nin benzer bir karar alması sonucu parlamento yeni bir cumhurbaşkanı seçememiş ve erken seçime gitmiştir. Abdullah Gül’ün cumhurbaşkanı seçildiği 27 Ağustos 2007 tarihine kadar Türkiye’nin onuncu cumhurbaşkanı olarak görev yaptı.

Cumhurbaşkanlığı boyunca Adalet Bakanlığı’nın önerisiyle toplam 190 mahkûmu affeden Sezer’in affetmiştir.