AFİFE JALE

1902 (İstanbul) – 24 Temmuz 1941 (İstanbul) 

3 Nisan 1919 tarihinde Hüseyin Suat’ın “Yamalar” adlı oyunuyla sahneye çıkarak Türk Tiyatrosunda ilk Müslüman kadın oyuncusu olan kişidir.

Hidayet Bey ile Methiye hanımın üç çocuğundan birisi olarak 1902 yılında İstanbul’un Kadıköy semtinde dünyaya geldi.

Öğrenimine İstanbul Kız Sanayi Mektebi devam etmiştir. Darülbedayi’nin 10 Kasım 1918’de tiyatro kursları için açtığı sınavı kazandı.

Bu dönem itibariyle Müslüman kadınların tiyatro sahnesine çıkması yasak olmasına rağmen, Müslüman kadınların sadece kadınlara özel gösterilerde bulunacağı koşuluyla Müslüman kadın oyuncu almaya başlamış ve beş oyuncuyu bünyesine dahil etmişti. Üç oyuncu daha sonra ayrılmış Refika Hanım suflör olarak kalmış Afife Hanım ise yardımcı oyuncu olarak kadroya dahil olmuştu. Uzun yıllar provalara dahil olsa da sahneye çıkmadı.

13 Nisan 1919 senesinde Kadıköy Apollon Sinemasında gösterimi yapılacak olan Hüseyin Suat’ın “Yamalar” adlı oyununda bulunan Emel karakterini oynayacak olan Eliza Binemeciyan adlı sanatçının aniden Paris’e gitmesiyle Jale ismiyle sahneye çıkmak durumunda kaldı.

Bu oyunla Türk tiyatro tarihinde sahneye çıkan ilk Müslüman kadın olarak adını yazdırdı.

Bu oyunda kullandığı Jale ismi ile beraber ertesi hafta “Tatlı Sır” oyunu ile sahneye çıktı. Polis tarafından tutuklanmak istediyse de kaçmayı başardı. Başka bir oyun olan “Odaklık” adlı oyun sonrasında yine tutuklanmak istediyse de yine kaçmayı başarmıştı.

Oyunculuğa karşı olan babası Hidayet Beyin isteği doğrultusunda sahneden ayrılmak zorunda kaldı. İçişleri Bakanlığının (Dâhiliye Nezaretinin) Müslüman kadınların sahneye çıkamayacakları dair bildirisi üzerine Darülbedayi tarafından işten çıkarılmasın sebep olmuştu.

Şiddetli baş ağrıları yüzünden doktor tavsiyesi ile başladığı morfine karşı bir bağımlığı olmuştu. 

Birkaç sene sonrasında Burhanettin Tepsi Kumpanyası ile Anadolu turnesine çıktı. Ayrıca Fikret Şadi’nin Milli Sahnesiyle çeşitli illerde temsillerde bulundu.

Cumhuriyetin ilanı sonrasında tiyatrolarda kadın oyuncu yasağı kaldırılmış ve aksine teşvik edilmesine rağmen sağlık sorunları nedeniyle sahnelerden uzak kalmak zorunda kaldı.

Tambur Selahaddin Pınar ile 1929 senesinde evlenmiş fakat morfin bağımlığının evliliklerini olumsuz etkilemesi nedeniyle 1935 senesinde eşinden boşanmak zorunda kalmıştır.

Uyuşturucu bağımlılığı nedeniyle zor günler geçiren Afife Jale Darülbedayi’de ki dostlarının yardımıyla Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi yatırıldı. 24 Temmuz 1941 senesinde bu hastanede vefat etti.