YUCATAN

Mayalar en büyük şehirlerinden biri olan Chichén Itzá’yı şimdi Yucatán’da geliştirdi ve kurdular. Meksika’nın geri kalanından yakın zamana kadar nispeten izole edildiğinden, devlet kendi eşsiz kültürünü geliştirdi. Bugün, hizmete dayalı şirketler devlet ekonomisinin yaklaşık yüzde 23’ünü oluşturuyor. Ticaret faaliyetleri (tarımsal ticaret, tekstil ve konfeksiyon üretimi, mobilya imalatı, vb.) Ekonominin yaklaşık yüzde 21’ini kapsamaktaydı. Bunu yüzde 19’da finans ve sigorta, yüzde 13’te üretim, yüzde 10’da ulaşım ve iletişim, 7’de tarım ve hayvancılık izler. yüzde 6, inşaat yüzde 6 ve madencilik yüzde 1 oranındaydı.

TARİHÇE

ERKEN TARİH 

Antik Amerika en gelişmiş yerli kültürlerin biri olan Mayalar, avcı toplayıcı olarak MÖ 2500 civarında dağınık olarak ortaya çıkmıştı. Yukatan içine göçler Mö 250-300 yılları arasında Coba, Dzibanche ve Kohunlich tören merkezleri olacak şekilde gerçekleşti. Quintana Roo, Maya dünyasına giriş kapısı olarak kabul edildi. 300 ve 900 yılları arasında Mayalar Yucatán bölgesinde birkaç şehir inşa ettiler ve en görkemli olanları Chichén Itzá ve Uxmal’di.

987 yılında, tanrıları Quetzalcóatl’ı takip ettiklerine inanan Toltec halkı bölgeye geldi. Toltec mitolojisine göre, Quetzalcóatl insan kalplerini kurban olarak talep etti ve Toltec’ler kitlesel insan kurbanları yaparak itaat ettiler. Toltec’in Yucatán’daki Mayalar üzerindeki kültürel etkisi derindi ve mimari etkileri Chichén-Itzá’da belirgindir. Toltekler Mayalar ve diğer gruplarla karışsa da, kültürleri sonunda bölgeye hâkim oldu.

12. yüzyılda, Maya şehir devleti Mayapán, Chichén Itzá vatandaşlarına karşı savaş açtı ve yenilgiye uğradı. Mayapán bölge üzerindeki etkisini artırdı ve Maya Cocom hanedanlığı 13. yüzyılın ortalarına kadar hüküm sürdü. Klasik sonrası Maya dönemi 1250 civarında sona erdiğinde, çoğu şehir terk edildi. Geriye kalanlar, şehirler arası askeri çatışmalara girmeye devam ettiler. Bu büyük Maya uygarlıklarının ortadan kaybolması bir sır olarak kalmaktadır; İspanyollar Maya kodlarının ve diğer yazılarının çoğunu yok etmediyse, Maya’nın kaderi bugün biliniyor olabilir.

ORTA TARİH 

1513’te Florida’ya yaptığı seferde Juan Ponce de León, Yucatán’ın yanına gitti ancak asla oraya inmedi. 1517’de köleleri satın almak için bir sefere çıkarken, Francisco Hernández de Córdova adlı bir İspanyol fatihi yarımadaya geldi ve yerli halktan bazılarına nerede olduğunu sordu. Yanıt verdiklerinde, “Tetec dtan. Ma t natic a dtan ”(“ Çok hızlı konuşuyorsun; dilinizi anlamıyoruz ”), sorusunu cevapladıklarını varsaydı. Sözlerini telaffuz etmede zorluk çeken Córdova, sonuçta karaya Yucatán adını verdi. 1519’da Hernán Cortés, Yucatán’da, gemi kazası geçirilmiş bir Fransiz rahip Jerónimo de Aguilar’ı kurtarmak için kısa bir süre durduran bir seferi yönetti ve Veracruz’da kuzeye inmeye devam etti .

1527’de Francisco de Montejo, Yucatán’ı fethetmeye başladı, ancak yerliler tarafından yönlendirildi. Üç yıl sonra oğlu Francisco de Montejo y León ile birlikte geri döndü, ancak yine yerli nüfusu yenemedi. Sonunda, 1537’de üçüncü bir girişim başarılı oldu ve de Montejo , 1540’ta Campeche şehirlerini ve 1542’de şu anki başkent Mérida’yı kurdu. Kızılderililere yaptığı acımasız muamelesi ile bilinen Gaspar Pacheco, İspanya’nın bölgeyi fethini tamamladı.

Yerli halkı Katolik inancına dönüştürmek için Fransisyalı rahipler Yucatán’da 30’dan fazla manastır inşa ettiler ve Maya kültürünü Hıristiyanlıkla değiştirmeye çalıştılar . 1562’de Fransisken keşiş Fray Diego De Landa, tüm el yapımı Maya kitaplarının ve heykellerinin imha edilmesini emretti. Bu nadir ve önemli kültürel eserlerden birkaçı hayatta kaldı. Buna ek olarak, İspanya’daki baskı ve hastalıklar yerli nüfusu 1500 yıl içinde tahmini 5 milyondan yüzyıl sonra 3,5 milyona önemli ölçüde düşürdü.

Manastır eğitimi almış bir Maya olan Jacinto Canek, 1761’de hükümete karşı yerli bir isyan başlattı. Çatışma, binlerce yerlinin ölümüne ve Canek’in Merida şehrinde infaz edilmesine yol açtı. Sömürge dönemindeki diğer yerli isyanlar, Yucatán’ın yerlilerine şiddetli ve fethedilmesi zor savaşçı olma ününü verdi.

SON TARİH

Meksika Şubat 1821 yılında İspanya’dan bağımsızlığını kazanmış, Yucatán Bağımsız Meksika İmparatorluğu’nun bir parçası haline geldi ama üç eyalette bölündü zaman 1824 yılına kadar uzak bir eyaleti olarak kaldı: Campeche, Quintana Roo ve Yukatan.

1835’te Meksika’da muhafazakar bir üniter hükümet sistemi kuruldu ve Yucatán üzerinde otorite verildi. Mayıs 1838’de Yizatecan’ın bağımsızlığını savunan bir ayaklanma Tizimín’de patladı; 1840 yılında yerel Kongre Yucatán’ın bağımsızlık ilanını onayladı. Farklılıkları çözmeyi ümit eden Meksika Devlet Başkanı Antonio López de Santa Anna, 1841’de Andrés Quintana Roo’yu Mérida’ya gönderdi. Quintana Roo, Santa Anna’nın görmezden geldiği yerel hükümetle bir anlaşma imzaladı. Düşmanlıklar devam etti ve Vali Méndez, Yucatán binalarından ve gemilerinden tüm Meksika bayraklarının “Yucatán Cumhuriyeti Egemen Milleti” bayrağı lehine emretti.

Yucatán’ın bağımsızlığını tanımayı reddeden Santa Anna, Yucatán’ın limanlarının abluka altına alınmasını emretti. Ayrıca 1843’te Yucatán’ı istila etmek için bir ordu gönderdi. Yucatecans Meksika kuvvetini yendi, ancak Meksika ile ekonomik bağların yitirilmesi Yucatecan ticaretine derinden zarar verdi. Yucatán’ın valisi Miguel Barbachano, zaferi Santa Anna’nın hükümeti ile bir güç konumundan müzakere etmek için bir zaman olarak kullanmaya karar verdi. Müzakereler sırasında, Yucatán’ın anayasası ve özerklik hakları Meksika Şehri tarafından gözlemlendiği sürece Meksika’ya yeniden katılacağına karar verildi. Yucatán’ı Meksika’ya yeniden düzenleyen anlaşma, Aralık 1843’te imzalandı. Ancak, merkezi hükümet daha önceki tavizleri iptal etti ve Yucatán, 1 Ocak 1846’da bağımsızlık ilan ederek 1845’te Meksika hükümetini tekrar terk etti.

Sırasında Meksika-Amerika Savaşı (1848 için 1.846), kendisi bağımsız ulus olarak kabul Yucatán, tarafsızlığını ilan etti. Ancak 1847’de yarımadada Kast Savaşı (Guerra de Castas) patlak verdi. Bu savaş, Maya halkının İspanyol nüfusuna karşı siyasi ve ekonomik kontrolde büyük bir isyandı. İsyan 1848’de, duvarlı Mérida ve Campeche şehirleri hariç, tüm İspanyol Yucatecanlarını yarımadadan çıkardı.

İsyanı bastırmayı umut eden Vali Méndez, hangi ulusun Mayaların durdurulmasına yardım edebileceğine Yucatán üzerinde egemenlik teklif ederek İngiltere, İspanya ve ABD’ye mektuplar gönderdi. Öneri konunun Kongre’de tartışıldığı Washington DC’de ciddi ilgi gördü . Ancak ABD tarafından atılan tek adım Avrupalı ​​güçleri yarımadaya karışmamaları konusunda uyarmaktı.

Meksika-Amerikan Savaşı’nın bitiminde Yucatecan Valisi Barbachano, isyanı bastırmak için Meksika Cumhurbaşkanı José Joaquín de Herrera’ya başvurdu. Meksika kabul etti ve Yucatán, 17 Ağustos 1848’de Meksika ile yeniden birleşerek Meksika hükümetinin otoritesini bir kez daha tanıdı. Meksika ordusu Chán Santa Cruz’un Maya başkentini işgal ettiğinde 1901 yılına kadar Yucatecan hükümetinin ve bağımsız Mayaların güçleri arasındaki mücadele devam etti . Quintana Roo’daki bazı Maya toplulukları, önümüzdeki on yıl içinde Ladino’yu (İspanyol kökenli Yahudiler) veya Meksika egemenliğini kabul etmeyi reddetti.

GÜNÜMÜZDE YUCATáN

1900’lü yılların ortalarına kadar Yucatán’ın dış dünya ile tek teması deniz yoluyla oldu. Sonuç olarak, Yucatán’ın ABD, Avrupa ve Karayip adaları ile ticareti, diğer tüm Meksika eyaletlerinden çok daha kazançlıydı. Yucatán, 1950’lerde demiryolu ile ve on yıl sonra karayoluyla Meksika’nın geri kalanına bağlandı. Bugün, Yucatán’ın kültürü diğer Meksika eyaletlerinin kültüründen farklıdır.

1960’larda ilk ticari jet uçakları Mérida’ya geldi. 1980’lerde Cozumel ve Cancún’da uluslararası havaalanları inşa edildi ve bölgeye önemli bir turizm geliri getirdi. Meksika’daki en büyük yerli nüfuslardan birini destekleyen Yucatán yarımadası da eyaletin en büyük turist hacmini barındırıyor.

Yüzyıllar boyunca, valilik seçimleri öncelikle adayların Hispanik soyunun saflığına dayanıyordu. Bununla birlikte, bu yolsuzluğa ve Yucatán’ın çoğunluk nüfusunun, yerli soyların nüfusunun baskısına yol açtı. Saf Maya kökenli doğan ilk Yucatán valisi Francisco Luna Kan, 1976’da seçildi. Zaferi, geleneklerden siyasi bir kopuşu temsil ediyordu.