SİMBİYOTİK İLİŞKİLER Simbiyoz: Doğada farklı cins ve türden iki canlının birlikte yaşamasıdır. Simbiyotik ilişki üç grupta incelenir. 1)Kommensalizm: Birlikte yaşayan iki canlıdan birinin diğerinden yararlanması (beslenme, barınak vb.) diğerinin de bundan herhangi bir yarar ya da zarar görmeme durumudur. (Bağırsakta yaşayan Entemoeba coli) 2)Mutualizim: Birlikte yaşayan her iki canlının da birbirine mutlak bağımlı olduğu ilişkidir. (Mantar-alg ilişkisi) 3)Parazitlik: İki canlıdan biri diğerinin zararına yaşamını sürdürür. Parazitin zararı, cinsine -türüne konakta yerleştiği yere ve ne tip parazit olduğuna bağlıdır. Tıbbı Parazitoloji İnsan vücudunda yerleşen parazitlerle ilgilenir. Onların evrimleri, insana bulaşma yolları, hastalık oluşturma mekanizmaları, hastalıkların tanısı ve tedavisi ile ilgili faktörler üzerinde durur. Ektoparazitlik Konak vücudunun üzerinde/yüzeyinde yaşayan parazittir. Genellikle eklem bacaklıların neden olduğu parazitlenmedir. Bu parazitlenmeye bitlenme örnek verilebilir. Endoparazitlik Konağın vücudunun içinde yaşayan parazittir. Bu grup parazitler konağın vücut boşluğu, dokuları ya da hücre içinde yaşarlar. Hücre içinde yaşayan endoparazitlere hücre içi parazit ya da intrasellüler parazit denir. Örn;Toxoplasma gondii Zorunlu parazit Yaşamının devamını ancak parazitlikle sürdüren canlıdır. İnce bağırsaklarda yaşayan Ascaris lumbricoides, sıtma paraziti Plasmadium türleri. Fakültatif parazit Dönem dönem özgür , dönem dönem parazit olarak yaşayanlardır. Örn; bazı amipler. Hiperparazit Parazitin paraziti. Kendisi parazit olan bir canlının vücudunda yaşayan paraziti tanımlar. Yalancı parazit Bulunduğu yerde gerçek bir parazit olarak bulunmadığı halde öyleymiş gibi görünen canlılar. Beslenme ile ilgili-Dicrocoelium dendriticum’lu Karaciğeri yiyen kişinin dışkısında bulunur. Konak Parazitin üzerinde ya da içinde yaşadığı genelde parazitten daha büyük canlılardır. Bazı parazitler evrimlerini bir (monoksen); bazıları birden fazla konakta (heteroksen) tamamlarlar. Son konak Parazitin erişkin ya da eşeyli üreyen şeklini barındıran konaktır. Örn; Taenia saginata’nın son konağı insan, Toxoplasma gondii’nin son konağı kedidir. Ara konak Parazitin erişkin olmayan ya da eşeysiz üreyen şeklini barındıran konaktır. Örn; Taenia saginata’nın ara konağı sığır, Toxoplasma gondii’nin ara konağı insandır. Rezervuar Konak Herhangi birden fazla konağın olması durumudur. Ancak bunlardan genellikle bir ya da ikisi parazitinin neslinin devamını sağlayabilir bu tip konağa rezervuar konak denir. Vektör Paraziti hasta bir omurgalıdan sağlam bir omurgalıya taşıyan omurgasız canlıdır. Çoğu eklem bacaklıdır. ürediği/çoğaldığı durumdur. başkalaşım geçirir sadece bir konaktan diğerine vektörün ağız parçaları ya da vücut yüzeyine bulaşmış olarak taşınır. Parazitlerin Yaşayışı Parazitin kendi yaşamını garanti altına alması ve doğada neslinin devamını sağlaması aşağıdaki koşulların gerçekleşmesine bağlıdır. da belli uyaranlarla olur. (özel bir durum→oto enfeksiyondur) Konak vücuduna parazit ; ağız, deri, solunum sistemi ve genital açıklıklardan girer. Parazit bulaşıklı yiyecek, cinsel ilişki sırasında ya da bir vektörle de deriden girer. Bazı parazit vücuttan çıktığında enfektif yani bulaştırıcı olur (otoenfeksiyona neden olurlar). Bazıları ise bulaştırıcı olabilmek için insan vücudu dışında toprak, su, ara konak da bir süre kalması gerekir.
Reklam (#YSR)