Reşat Nuri Güntekin – Türk Yazar

(d. 25 Kasım 1889 İstanbul – ö. 13 Aralık 1956 Londra)

Cumhuriyet Dönemi edebiyatında önemli bir yeri olan ünlü yazar 25 Kasım 1889 yılında İstanbul’da doğmuştur. Babası askeri bir doktur olan Nuri Bey’dir. Annesi o zamanın Erzurum Valisi Yaver Paşa’nın kızı Lütfiye Hanım’dır. Yazar, ilköğretimini Çanakkale’de yapmıştır. Sonraki yıllarda eğitimine İzmir’de devam etmiştir. İzmir’deki Fransız Okulu’nu yarıda bırakan yazar, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’ni 1912 yılında bitirmiştir.

Üniversiteden mezun olduktan sonra 1916 yılında Bursa Sultanisi’nde Fransızca öğretmeliği yapmıştır. Sonraki yıllarda çalıştığı okullar; Vefa Sultanisi, Erenköy Lisesi, Çamlıca Kız Lisesi, Kabataş lisesi, Galatasaray lisesi, İstanbul Erkek lisesinde edebiyat ve Felsefe dersleri vermiştir. Fatih Vakıf Mektebinde müdürlük yapmıştır.

1913- 1930 yılları arası edebiyat öğretmenliği yapan yazar, 1931 yılında Milli Eğitim Bakanlığı Müfettişi olmuştur. 1939- 1944 yılları arasında Çanakkale milletvekilliği yapmıştır. Mahmut Yesari ile 1923-1924 yıllarında Kelebek adında mizah dergisi çıkarmıştır. UNESCO’da Türkiye Temsilciliği ve Paris’te kültür ataşeliği yapmıştır. 1947 yılında Memleket gazetesini çıkarmıştır. Emekliye ayrıldıktan sonra kendini eserlere veren yazar, kanser hastalığına yakalanmıştır. Kanser tedavisi için gittiği Londra’da 13 Aralık 1956 yılında hayatını kaybetmiştir. Cenazesi Türkiye’ye getirilmiştir. Reşat Nuri Güntekin’in naaşı Karacaahmet mezarlığına defnedilmiştir.

Edebi Kişiliği

Cumhuriyet Dönemi’nde verdiği eserler ile dikkat çeken yazarın ilk eseri “Harabelerin Aşkı”dır. Bu eserini Cemal Nimet takma adı ile yazmıştır. “Eski Ahbap” ilk eserlerinden olup öykü türündendir. Genellikle Anadolu insanının yaşantısını ve sorunlarını eserlerinde işlemiştir. Eserlerinde kişisel duygular işlenmiştir. Yazdığı eserlerde kullandığı dil oldukça sadedir. Herkesin anlayacağı duru bir dil kullanmaya dikkat etmiştir. Yazarın en ünlü eseri Çalışıkuşu’dur. Çalıkuşu romanına kadar birçok küçük öykü, tiyatro eleştirisi, piyes ve gezi yazısı yazmıştır.

Yazarın eserlerine baktığımızda iyimser hallerini, insanlara karşı duyduğu sevgiyi görmekteyiz. Anadolu’nun birçok yerinde görev yapan yazarın eserlerinde görev yaptığı yerlerin izleri görülmektedir. Eserlerinde işlediği tipler genellikle Anadolu insanıdır. Toplumsal sorunları gözlemleri doğrultusunda yüzeysel bir şekilde işlemiştir. Yazdığı tiyatro eserlerinde tekniğine uygun olarak eserler vermiştir. Eserlerini yazmaya başlamadan önce uzun planlar yapmadan, kafasında kurduğu düzen ile yazmaya başlamıştır. Eserlerinde konuşma dili hakimdir. Eser kahramanları tek boyutlu işlenmiş olup ruh tahlillerini başarı ile yapmıştır.

Eserleri

• Romanları:
• Çalıkuşu- 1922
• Gizli El- 1924
• Damga- 1924
• Dudaktan Kalbe- 1925
• Akşam Güneşi- 1926
• Bir Kadın Düşmanı- 1927
• Yeşil Gece- 1928
• Acımak- 1928
• Yaprak Dökümü- 1930
• Kızılcık Dalları- 1932
• Gökyüzü- 1935
• Eski Hastalık- 1938
• Ateş Gecesi- 1942
• Değirmen- 1944
• Miskinler Tekkesi- 1946
• Harabelerin Çiçeği- 1953
• Kavak Yelleri, Son Sığınak ve Kan Davası romanları ölümünden sonra 1961 ile 1962 yıllarında yayınlanmıştır.
• Oyunları:
  • Hançer- 1920
  • Eski Rüya- 1922
  • Ümidin Güneşi- 1924
  • Gazeteci Düşmanı, Şemsiye Hırsızı ve İhtiyar Serseri- 1925
  • Taş Parçası- 1926
  • Hülleci- 1926
  • Bir Köy Hocası- 1928
  • Babür Sah’ın Seccadesi- 1931
  • Bir Kır Eğlencesi- 1931
  • Ümit Mektebinde- 1931
  • Felaket Karşısında, Gözdağı, Eski Borç- 1931
  • İstiklal- 1933
  • Vergi Hırsızı- 1033
  • Bir Yağmur Gecesi- 1943
  • Balıkesir Muhasebecisi- 1955
  • Tanrıdağı Ziyafeti- 1944
  • Yaprak Dökümü ve Eski Şarkı eserleri ölümünden sonra 1971 yılında yayınlanmıştır.
• Öyküleri:
  • Gençlik ve Güzellik- 1919
  • Roçild Bey- 1919
  • Eski Ahbap- 1919
  • Tanrı Misafiri- 1927
  • Sönmüş Yıldızlar- 1928
  • Leyla İle Mecnun- 1928
  • Olağan İşler- 1930
• Gezi:
  • Anadolu Notları ( iki cilt )
• Eğitim:
  • Dil ve Edebiyat: Türk Kıraati- 1930
  • Fransız- Türkçe Resimli Büyük Dil Kılavuzu- 1935