Oligopol Piyasa

Dr. Öner ÖZ

Az sayıda satıcının bir malın üretim ve satışına hâkim olduğu ve yeni firmaların piyasaya girişinin zor veya imkansız olduğu, firmalar arasında karşılıklı bağımlılığın bulunduğu piyasalara oligopol adı verilmektedir.

Oligopol piyasa, piyasadaki firmaların kar-zarar durumlarına ve üretil ürün türüne göre 4 farklı şekil almaktadır.

 

  1. Az sayıda satıcının yer aldığı piyasalar genel isim ile oligopol olarak adlandırılmaktadır. Ancak oligopol piyasada üretilen ürünlere yada piyasadaki karlılık durumuna göre farklı oligopol isimleri oluşabilir. Buna göre oligopol piyasada yer alan az sayıda firmanın farklılaşmış (heterojen) ürünler üretmesi ile oluşan oligopole farklılaşmış oligopol adı verilmektedir.

 

  1. Oligopol piyasada yer alan az sayıda firmanın homojen ürünler üretmesi ile oluşan oligopole saf oligopol adı verilmektedir.

 

  1. Oligopolü oluşturan az sayıda firmanın bir bütün halinde karlarını maksimize ettiği duruma tam oligopol adı verilmektedir.

 

  1. Oligopolü oluşturan az sayıda firmanın bazılarının karlarını maksimize ettiği buna karşılık diğer firmaların kar maksimizasyonuna ulaşamadığı duruma kısmi oligopol adı verilmektedir.

 

Cournot Modeli, firmalar arasında miktar rekabeti yaşanacağını öne süren modele göre, her düopolcü, rakibinin halihazırda piyasaya sürmüş olduğu miktarı değiştirmeyeceğini varsayarak kendine en yüksek karı sağlayan üretim düzeyini belirlemektedir. Bu modelin varsayımları şu şekildedir.

 

  • Piyasada sadece iki firma vardır (düopol piyasası)
  • Firmalar homojen bir mal üretmekte ve piyasa talep eğrisinin ne olduğunu bilmektedirler
  • Firmalar tek başlarına piyasa talebinin tümünü karşılayabilecek büyüklükte değillerdir
  • Her iki firma da birbirinin üreteceği mal miktarını veri (sabit) kabul edip kârını maksimum yapacak şekilde ne kadar mal üreteceğine eş anlı karar verirler (stratejik değişken üretim düzeyidir)
  • Firmaların maliyet yapıları aynıdır ve
  • Üretim maliyetleri sıfırdır.

 

Sweezy dirsekli talep modeli, bir firmanın rakiplerinin, fiyat düşüşlerini takip edeceği, fakat fiyat artışlarını takip etmeyeceği fikri vardır. Bu nedenle maliyetlerde meydana gelen artış veya azalışlar piyasa fiyatını etkilememektedir ve modelde piyasa talep eğrisi negatif eğimli ve dirseklidir.

 

      

 

Yukarıdaki grafikte görüldüğü gibi piyasa talep eğrisi a noktasında dirsek yapmaktadır. Eğer fiyatlar P0 düzeyinin üzerine çıkarsa firmalar esnek bir talep ile karşı karşıya kalacaklarken, fiyat dengenin altına inerse inelastik bir talep ile karşı karşıya kalacaklardır. Bu nedenle firmanın MR eğrisi kesikli bir şekil almaktadır. MC1 ve MC2 maliyet eğrileri aynı nokta üzerinde harekete ettikleri için, maliyetlerin artması yada azalması fiyatta herhangi bir değişiklik yaratmayacak, üretim miktarı daima Q0 olurken, fiyatta daima dengede ve P0 düzeyinde olacaktır.

Reklam (#YSR)