NET İHRACAT (NX)
İhracat, yurtiçinde üretilen malların diğer ülkelere satılması anlamına gelmektedir. Yani malı üretin ülke milli geliri incelenen ülke iken, malı alan ülke bir başka ülkedir. Bu nedenle milli gelirin ihracat herhangi bir etkisinin olmadığı kabul edilir ve ihracat daima otonom özellik göstermektedir. Buna göre ihracatı etkileyen faktörler şunlardır:
- Diğer ülkelerin (malı talep eden) milli gelirleri
- Döviz kurları
- Karşılıklı ticaret anlaşmaları
- Diğer ülkenin zevk ve tercihler,
- Diğer ülkenin nüfusu
- Diğer ülkenin gümrük engelleri
İthalat, yabancı ülkeler tarafından üretilen malların satın alınması anlamına gelmektedir. Malı satın alan ülke, ilgili ülke (milli geliri incelenen ülke) olduğu için, ithalat, milli gelir ile pozitif ilişkiye sahiptir. Ancak ithalat daima gelire bağlı (uyarılmış) olmayıp, otonom özellik te göstermektedir. Buna göre ithalat fonksiyonu;
M = Mo + m.Y şeklindedir.
MPI =m= Marjinal ithalat eğilimi
Mo = Otonom ithalat.
İthalatı etkileyen faktörler;
- Milli gelir
- Döviz kurları
- Zevk ve tercihler
- Gümrük tarifeleri ve kotalar
Net ihracat (NX), ihracat ile ithalat arasındaki farkı ifade etmektedir.
NX = X – M
X > M ise Net ihracat fazlası vardır
X < M ise Net ihracat açığı vardır.
Dış dengenin sağlandığı bir ekonomide (NX=0) ihracatı yada ithalatı etkileyen faktörler, net ihracat dengesinin bozulmasına, net ihracatın açık yada fazla vermesine neden olacaktır. Buna göre;
- Milli gelirdeki artış ithalatı artıracağı için net ihracatın açık vermesine (NX<0) neden olacaktır.
- Reel döviz kurunun artması, ihracatı artırıp ithalatı azaltacağı için net ihracatın fazla vermesine neden olacaktır.
- Devalüasyon uygulanması, ihracatı artırıp ithalatı azaltacağı için net ihracatın fazla vermesine neden olacaktır.
- Faiz oranlarının azalması, ülkeden yabancı sermeye çıkışına neden olacağı için döviz kurlarının artmasına ve net ihracatın fazla vermesine neden olacaktır.
- Diğer ülkelerin milli gelirlerinin artması, ihracatı artıracağı için net ihracatın fazla vermesine neden olacaktır.
