KÜÇÜK AİLE

Küçük aile, literatürde şehir ailesi, dar aile, çekirdek aile, modern aile ve çağdaş aile gibi terimlerle ifade edilmektedir.
Bu aile, kan-koca ve evli olmayan çocuklardan oluşur. Küçük ailede üye sayısı sınırlıdır. İki kuşaktan oluşur. Değişme süreci, aileyi geniş ölçüde etkilemiştir. Örneğin aile üretici olmaktan çok, tüketici durumuna gelmiştir (Tezcan, 1993, 128).
Çekirdek ailenin görevlerini toplumsal ve psikolojik diye ikiye ayırabiliriz. Kingsley Davis toplumsal işlevleri dört temel gruba ayırmaktadır: Çoğaltma, bakım (yetişkin olmayan çocukların) yetiştirme ve sosyalizasyon, psikolojik işlevleri ise; evli çiftlerin cinsel gereksinmelerinin tatmin edilmesi, çocuklar ve ebeveyn için duygusal yakınlık ve güvence duygusunun uyandırılması ve yaşatılmasıdır. Aile çoğu kez, bu saydıklarımızın dışında bazı işlevler de yüklenmektedir (Bottomore, 1984, 175-176).

Küçük ailenin sadece iki kuşaktan oluşması bu aile tipinin belli bir gelişim eğilimine sahip olduğunu göstermektedir. Başlangıçta sadece evli çiftlerden oluşan sonra çocuk sayısı arttıkça gelişen ve çocukların yetişip iş güç sahibi olarak evden ayrılmalarıyla başlangıç noktasına dönen küçük ailenin gelişimi sınırlı olmaktadır. Çocukların büyüyüp evlenmeleri ile aile küçülür, karıkocanın ölümüyle de aile dağılır (Gökçe, 1976, 63).

Bazı sosyologlar, küçük ailenin; endüstrileşme ve modernleşme sonrasında ortaya çıktığını belirtmektedirler. Örneğin; Parsons “çekirdek aileyi endüstriyel toplumun bir ürünü” olarak nitelendirir (Merter, 1990, 10). Endüstrileşme ve şehirleşmenin küçük aileyi ortaya çıkarmadığını belirten sosyal bilimciler de vardır. Mesela; Susmans, yaptığı araştırmalar sonucunda endüstrileşme ve şehirleşmenin hiçbir şekilde çekirdek aileyi meydana getirmediği sonucuna varmıştır. Diğer yandan, Susmans’dan başka bazı sosyal bilimciler de küçük ailenin sanayileşmesinin bir ürünü olmadığını, onun her devirde ve her çeşit toplumda mevcut olduğunu kabul etmektedirler.

Freyer’e göre, küçük aile, modern şehir hayatının şartlarından dolayı normal tipi temsil etmektedir. Bununla birlikte, küçük aile tipinin, örneklerine her devirde ve her kültür kademesinde rastlamak mümkündür (Merter, 1990, 11).

Batı toplumlarında, sanayileşme ve ona bağlı olarak oluşan kentleşme olgusu, siyasal örgütün hâkimiyet kazanması ile bürokratik örgütlerin gelişme süreçlerinin doğal bir sonucu olarak, geleneksel geniş aile, yerini çekirdek aileye bırakmıştır. Ancak, aynı süreci Türkiye için söylemek oldukça güçtür. Çünkü bugün Türkiye’deki durumu sanayileşme ve kentleşme olgusuyla izah etmek zordur. Bizdeki sanayileşme ve kentleşme Batı’dakinden farklıdır.
Dolayısıyla, aynı durumun aile konusunda da olduğu söylenebilir. Biçim olarak çekirdek aile oranının yaygın olması yanında, aile içi ilişkilerde geleneksel ilişki anlayışının yaygın olduğu da söylenebilir.