KAPİTÜLASYON 

Kapitülasyon, Avrupalı devletlerin kendi ülkelerinin dışında yaşayan vatandaşlarının, ülkesinde bulundukları devletin yetkilerine değil de kendi devletlerinin yetkilerine tabi olmak biçiminde elde ettikleri imtiyazlara, ticaret ve gümrük konularında elde ettikleri kolaylıklar ve ayrıcalıklar olarak ifade edilir.

Avrupalı devletler bu kapitülasyon düzenini özellikle Osmanlı Devleti, Mısır ve Çin üzerinde kurmuşlar, fakat bu sistemin uygulanmasında en büyük zararı Osmanlı Devleti görmüştür.

Piri Reis 1525 tarihli Venedik Haritası

Dünyada kapitülasyonların uygulanmasının ilk örnekleri Ortaçağ dönemine kadar gittiği bilinmektedir. İtalyan kent devletlerinin çeşitli Batı kentleriyle ticareti gelişmiş, ticaretle ulaşılan yerlerde yabancı topluluklar oluşmaya başlamış ve bu topluluklar üzerinde yerel olarak yaptırım yetkilerine sahip hakimler görev yapmaya başlamıştır. Bu görevli hakimlere konsül adı verilmiştir.

Bizans İmparatoru Alexis, Normanlar’ın saldırısına karşı yardım isteğinde bulunduğu, İtalyan kent devletlerinden Piza ile 1111 tarihinde antlaşma yaparak ticaret kolonisi kurma imtiyazı tanımıştır.

I. yüzyılın sonlarına doğru, Doğu ile ticareti oldukça ileri seviyelerde yapan İtalyan kent devletlerinin yerini zamanla İngiltere ve Fransa gibi Batı Avrupa Devletleri almaya başlamıştır. Bu devletler, doğuda mutlak şekilde hakim olan Osmanlı Devleti’nden elde ettikleri kapitülasyonlar ile İtalyan kent devletlerinin elde etmiş olduğu ayrıcalıklara sahip olmuşlardır. Osmanlı Devleti’nde, Fransa’nın kapitülasyonlarda diğer devletlere göre bir adım daha önde olduğu görülmüştür.

Osmanlı Devleti ile Fransa arasında 1604 senesinde yapılan kapitülasyon antlaşması sonunda, Osmanlı Devleti, Fransa’yı en çok imtiyaz elde eden devlet olarak kabul etmiştir.

KAYNAKÇA:

https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/629070

https://derliyo.com/kapitulasyonlarin-osmanli-devletine-etkileri/

https://eodev.com/