III.MEHMET

26 Mayıs 1566 (İstanbul) -22 Aralık 1603 (İstanbul)

1595-1603 senelerinde hüküm sürmüş onüçüncü Osmanlı Padişahı ve 92. İslam Halifesidir.

26 Mayıs 1566‘da Manisa’da doğan III. Mehmet’in babası III. Murat, annesi ise Safiye Sultan‘dır. Şehzadeliğinde İbrahim Cafer Efendi, Haydar Efendi ve Pir Mehmet Azmi Efendi’den tahsil görmüş, âlimlerden dersler almıştır. 1538 yılında devlet işlerini öğrenmesi ve tecrübe kazanması amacıyla Manisa Sancak Beyliği’ne gönderildi. 1595 yılına kadar Sipahi Bey’in lalalığında görevini sürdürdü.

Babası III. Murat’ın ölümünü öğrendikten 11 gün sonra İstanbul’a gelerek 17 Ocak 1595‘te Osmanlı tahtına çıktı. Tahta çıktığında 19 kardeşini katlettirdi. Babası III. Murat vefat ettiğinde Osmanlı-Avusturya Savaşı devam etmekteydi. 1 Temmuz 1595‘te Avusturya’nın kuşatması sonucu Estergon Kalesi düşmüş idi. Koca Sinan Paşa Veziriazamlığa ve serdarlığa getirildi. Sadrazamlardan Ferhat Paşa’nın Estergon başarısızlığı yüzünden idamı, Lala Mehmet ve Koca Sinan Paşalar’ın vefatları ve 27 Ekim 1595 Köprü Faciasıyla Akıncı Ocağı’nın çok zarar görmesi neticesinde, Estergon, Vişegrad, Tegovişte, Yergöğü düşman eline geçti.

Bu gelişmeler üzerine III. Mehmet, Damat İbrahim Paşa‘nın desteği ile 20 Haziran 1596‘da Eğri Seferi’ne çıktı. 4 Ekim‘de başlayan Eğri Kalesi kuşatması 12 Ekim‘de kalenin ele geçirilmesi ile son buldu.Eğri Kalesi’ni fethinden sonra 15 Ekim 1596‘da Osmanlı ordusu Haçova‘da Avusturya, Erdel, Alman, İspanyol, Fransız, Çek ve Leh kuvvetlerinden oluşan ordu ile karşılaştı. Avusturya Arşidükü Maximillien komutasındaki ordu, 26 Ekim 1596‘da Osmanlı kuvvetlerince yenildi. Ancak III. Mehmet’in İstanbul’a dönmesi ile Budin’nin kuzeyindeki Vaç bölgesinde başarılı olunamadı.

Bir süre sonra Kanuni Sultan Süleyman döneminde fethedilen Yanıkkale düştü. Osmanlı kalelerinin Avusturya’nın eline geçmesi üzerine Sadrazam Damat İbrahim Paşa ordunun başına geçerek Belgrad‘a geldi. Kışı geçirdikten sonra Kanije Kalesi‘ni kuşattı. 10 Eylül 1601‘de kale ele geçirilerek Tiryaki Hasan Paşa Beylerbeyi olarak atandı. Arşidük Ferdinand kaleyi geri almak için uğraştıysa da başarılı olamadı. Bu zaferden sonra İstolni, Belgrad ve Estergon, 1603‘de de Uyvar fethedildi. Osmanlı Devleti’nin Avrupa’da harp içinde olmasından yararlanan İran Safevi Devleti, Anadolu’da Celali Ayaklanmalarına destek oldu. İran sınırında çıkan isyanlar ve Safevi Devleti’nin ilerlemesi sonucu III. Mehmet, 25 Ağustos 1603‘de Ferhat Paşa komutasındaki orduyu bölgeye gönderdi. Şah I.Abbas, Tebrizve Eriven‘ı almıştı. İran İle savaş devam ederken III. Mehmet 21 Aralık 1603‘de 38 yaşında vefat etti.

Ayasofya Camiinde türbesine defnedildi. Sancakbeyliğinden gelen son Osmanlı padişahı olan III. Mehmet, nazik ve sessiz olarak bilinirdi. “Adlî” mahlasıyla şiirler yazmıştır. Kendisinden sonra yerine oğlu I. Ahmet geçmiştir.

Mizacı ve Çalışmaları

Devrin kaynaklarında saf, kolayca inanmaya müsait, sakin tabiatlı, son derece dindar bir padişah olarak anılan III. Mehmed’in çok çabuk üzülen ve kötü olaylar karşısında metanetini koruyamayan bir yapısı olduğu anlaşılmaktadır. Avdan hoşlandığı, ok yapımında usta olduğu, daima kılıç ve yay ile gezdiği belirtilir. Üzerinde annesi Safiye Sultan’ın büyük etkisi vardı. Şehzadelik yıllarında edindiği idari tecrübeyi padişahlığı zamanında tam olarak yansıtamamakla birlikte babası dönemindeki uygulamalardan rahatsızlık duyduğu ve halkla daha çok irtibat kurmayı tercih ettiği anlaşılmaktadır. Muhtemelen, tahta geçtikten hemen sonra on dokuz kardeşinin katli olayının ağırlığını bütün saltanatı boyunca üzerinden atamamıştır.

Ömrünün sonlarında büyük oğlunun da aynı âkıbete uğraması onun daha da içine kapanmasına yol açmıştır. Safiye Sultan ve ekibi onun sekiz yıllık saltanatı dönemine damgasını vurmuş, batıda önceki mücadelelere benzemeyen yoğun ve uzun savaş ortamı, bundan da önemlisi içeride Anadolu’yu derinden sarsan Celâlî hareketleri ve saltanatının sonlarında doğu cephesinde uğranılan kayıplar, son derece bozuk ekonomik durum, genel bir hoşnutsuzluğun ortaya çıkışına ve hakkında menfi kanaatlerin oluşmasına zemin hazırlamıştır.