CENGİZ AYTMATOV  ( 12 Aralık 1928 – Talas, Kırgızistan – 10 Haziran 2008 Nürnberg, Almanya)

 

Ünlü Kırgız Türkü edebiyatçı, gazeteci, çevirmen ve siyasetçi.

12 Aralık 1928 tarihinde Kuzeybatı Kırgızistan’daki Talas eyaletinin Şeker köyünde doğdu.

Adı, Cengiz Han’dan esinlenerek konulmuştur.

Babası Torekul Aytmatov, Sovyet Kırgızistanı’nda seçkin devlet adamı idi, ancak 1937’de tutuklandı ve 1938’de kurşuna dizildi.

Tatar kızı olan annesi Nagima Hamziyevna Abdulvaliyeva tiyatro aktrisiydi.

Gençliği sıkıntılı bir döneme denk gelmişti. O dönemde zaten yeni yerleşmeye başlayan siyasî sistemle, bir de savaşla mücadele etmek zorundaydı. Çok genç yaşta çalışmaya başladı; çünkü II. Dünya Savaşının SSCB üzerindeki etkileri gençleri de etkiliyordu, yetişkinler savaşta olduklarından, gençlere büyük iş düşüyordu.

On dört yaşında köyündeki sekreterliğe girdi. Burada tarım makinelerinin sayımı, vergi tahsildarlığı gibi işlerde çalıştı. Köyünden, Kazakistan’a giderek Cambul Veterinerlik Teknik Okulu’nda okudu. Daha sonra şimdiki Kırgızistan’ın başkenti olan Bişkek’e giderek burada Frunze Tarım Enstitüsü’nde öğrenimine devam etti. Ardından Maksim Gorki Edebiyat Enstitüsü’ne geçti ve 1956 ile 1958 yılları arasında Moskova’da okudu. Yazmaya bu yıllarda Pravda gazetesinde başladı. Yazdığı eserleriyle üne kavuştu ve 1957 yılında Sovyet Yazarlar Birliği’ne üye kabul edildi.

1963’te Lenin Ödülü’nü aldı. Eserleri yüz elliyi aşkın dile tercüme edildi. 1990-1994 yıllarında Sovyetler Birliği’ni ve Rusya Federasyonu’nu, sonra ise 2008 yılına kadar Kırgızistan Cumhuriyeti’ni büyükelçi olarak temsil etti.

Aytmatov, Gün Olur Asra Bedel romanının film çekimleri için gittiği Rusya’nın Tataristan Cumhuriyeti’nin başkenti Kazan’da 16 Mayıs 2008’de rahatsızlandı ve böbrek yetmezliği teşhisiyle tedavi için Almanya’ya getirildi. Almanya’nın Nürnberg kentindeki Klinikum Nord’da tedavi gören Cengiz Aytmatov burada komaya girdi. 10 Haziran 2008 tarihinde Nürnberg’de yaşamını yitirdi.

 

ESERLERİ

1. Beyaz Gemi

2. Toprak Ana

3. Gün Olur Asra Bedel

4. Cemile

5. Cengiz Han’a Küsen Bulut

6. Elveda Gülsarı

7. Dişi Kurdun Rüyaları

8. Selvi Boylum Al Yazmalım

9. İlk Öğretmenim

10. Kızıl Elma – Oğulla Buluşma – Beyaz Yağmur – Asker Çocuğu – Deve Gözü

11. Sultanmurat

12. Cemile – Sultanmurat

13. Deniz Kıyısında Koşan Ala Köpek

14. Yüzyüze

15. Yıldırım Sesli Manasçı – Yüzyüze – Deniz Kıyısında Koşan Ala Köpek

16. Deve Gözü

17. Kızıl Elma – Oğulla Buluşma

18. Ebedi Gelin

19. Kassandra Damgası

20. Yıldırım Sesli Manasçı – Asker Çocuğu – Beyaz Yağmur

21. Kızıl Elma – Oğulla Buluşma – Beyaz Yağmur – Asker Çocuğu

22. Al Yazmalım, Selvi Boylum – Erken Gelen Turnalar – Fuji Yama – Deniz Kıyısında Koşan Ala Köpek

23. Elveda Gülsarı / Yüzyüze / Cemile / Oğulla Görüşme / Askerin Oğlu

24. Beyaz Gemi – Toprak Ana – Deve Gözü – İlk Öğretmenim

25. Fuji-Yama

26. Yüz Yüze / Oğulla Görüşme / Deve Gözü / Askerin Oğlu

27. Cengiz Han’a Küsen Bulut

28. Yıldırım Sesli Manasçı – Kızıl Elma – Beyaz Yağmur – Baydamtal Irmağı’nda

29. Çocukluğum

30. Cemile – Öğretmen Duyşen

31. Toprak Ana

32. Şafak Sancısı

33. İlk Turnalar – Fuji Yama

34.  Beyaz Gemi

35.Sokrat’ı Anma Gecesi

36.Cemile – Deve Gözü – Selvi Boylum

37.Elveda Gülsarı

38.Cemile – Sultan Murat

39.Bir Yaz Türküsü – Öğretmen Duyşen

40.Dişi Kurdun Rüyaları

41.Gün Olur Asra Bedel

42.Kazanmak ve Kaybetmek

43.Kızıl Elma – Oğulla Buluşma – Beyaz Yağmur – Asker Çocuğu – Deve Gözü

44.Bütün Eserleri: 2

45.Kader Ağı (Kıyamat)

46.Hekayələr

47.Kuz Başındaki Avcının Çığlığı

48.Yol Arkadaşı

49.Hekayələr

50.Time to Speak

51.Seçilmiş Əsərləri

52.Cengiz Aytmatov Uluslararası Bilgi Şöleni Bildirileri