1945- 1960 DÖNEMİ TÜRKİYE EKONOMİSİ
2.Dünya Savaşı’nın bitmesi ve tüm dünyada liberal politikaların etkin olmaya başlamasıyla birlikte Türkiye’de de bazı değişiklikler olmaya başlamıştır. Çok partili sisteme geçişle birlikte liberal bir anlayış hakim olmaya başlamıştır.
1946 yılında İvedili Sanayi Planı oluşturulmuştur. Bu plan 1930’lu yıllarda uygulanan devletçi sanayileşme planlarının devamı niteliğindedir. Bu plan ile sanayileşme hamlesine kalınan yerden devam edilmek istenmiştir. Ancak dış konjonktürdeki gelişmeler nedeniyle uygulama alanı bulamamıştır.
1947 yılında liberal karakterde bir plan olan Vaner Kalkınma Planı (1948-1952) hazırlanmıştır. Bu planda özel kesime büyük önem verilmiştir. Planın 1948-1952 dönemi için öngördüğü toplam harcama miktarında en büyük payı %44 ile ulaştırma almıştır. Ancak bu dönemde ulaştırma sektöründe ağırlık verilen kesim demiryollarından ziyade karayolları olmuştur. Bu plan;
- Tarım sektörüne ağırlık veren,
- Tarım sektörünü diğer sektörlerle entegre etmeyi amaçlayan,
- Demiryolu politikalarından vazgeçilerek karayolu yapımına ağırlık veren,
- Özel teşebbüs girişimini hızlandırmak isteyen,
- Marshall yardımlarından daha fazla yararlanabilme düşüncesi taşıyan bir yapıya sahiptir.
DIŞ TİCARET: Dış ticarette kısmi serbestleşmeye gidilmiştir. İthalat kontenjanları, miktar kısıtlamaları ve tavan uygulamaları kaldırılmıştır. İç tüketim için çok gerekli olan tüketim malları dışında kalan malların ihracatı üzerindeki kotalara ve sınırlamalara son verilmiştir. İki yanlı ticaret ve kliring uygulamalarının azaltılacağı ilan edilmiştir. Bu dönemde 1946 yılından sonra her yıl dış açık verilmiş olup artık bu açıklar kronik hale gelmeye başlamıştır.
PARA VE MALİYE POLİTİKALARI: Genişlemeci para ve maliye politikaları izlenmiş, bütçe denkliği önemsenmemiştir. 1950‟den sonra para arzı sürekli olarak artmıştır. Dönemin ilk yıllarında içerde yaşanan üretim artışı ve artan ithalat sayesinde fiyat artışları makul seviyelerde kalmıştır. Fakat sonraları genişlemeci para ve maliye politikası ile beslenen iç talep artışı diğer olumsuz gelişmelerle enflasyonist baskıları artırmıştır.
Savaş sonrasında döviz rezervleri yeterli durumda, hatta dış ticaret fazlası bulunmaktadır.
Bu dönemde Truman Doktrini ve Marshall Planları çerçevesinde Türkiye’ye dış yardımlar sağlanmıştır.
Bu dönemde izlenen dışa açık politikalar neticesinde dış ticaret açıkları kronik hale gelmeye başlamıştır.
1946 yılında yapılan devalüasyon ile TL’nin değeri %53,6 oranında düşürülerek 1 Amerikan Doları karşılığı 2,80 TL olarak kur sabitlenmiştir.
1947 yılında IMF, Dünya Bankası ve OEEC’ye üye olundu.
1954 yılında artan dış açıklar nedeniyle ithal ikameci politikalara geçilmiştir.
1950 yılında MKE kuruldu
1951 yılında Türkiye GATT Anlaşmasına imza attı.
1951 yılında Yabancı Sermaye Yatırımlarını Teşvik Kanunu çıkartıldı.
1952 yılında Et Balık Kurumu kuruldu.
1954 yılında Yabancı Sermayeyi Teşvik Kanunu çıkartıldı.
1954’te çıkarılan Petrol Kanunu ile yabancı sermayenin petrol aramaları teşvik edilmiştir.
1954 yılında TPAO kuruldu.
1956 yılında Şekerbank kuruldu
1957 yılında Türkiye Kömür İşletmeleri kuruldu
1958 yılında ağır dış borçlar nedeniyle Türkiye tarihinde ilk ve tek moratoryum ilan edilmiştir.
1959 Türkiye’nin AET’ye ortaklık başvurusu yapıldı.
